عنوان پایان‌نامه
نسخه شناسی و مقایسه انجامه های کتون تاریخی دوره صفویه بر اساس نسخ موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی
- رشته تحصیلی
- تاریخ-اسناد ومدارک آرشیوی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 8900;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 50036
- تاریخ دفاع
- ۳۰ شهریور ۱۳۹۰
- دانشجو
- محمدجواد عبدالهی
- استاد راهنما
- منصور صفت گل
- چکیده
- کاتبان نقشی چشمگیر در عرصه حیات فرهنگی جامعه ایرانی داشته¬اند اما تاکنون درباب نقش فرهنگی کاتبان تحقیقات چندانی صورت نگرفته است. با این حال با شناسایی منابع مربوط به کاتبان می توان تحقیقات جدی در مورد آن ها انجام داد. یکی از منابعی که می¬توان از آن در نگارش تاریخ فرهنگی کاتبان بهره برد، انجامه¬ی نسخه های خطی است. بخش عمده¬ای از اطلاعات مربوط به کاتبان در انجامه¬ی نسخه های خطی آمده است. در استفاده از انجامه ها اصلی ترین پرسش نحوه نوشتن انجامه ها از سوی کاتبان است. با نگاهی گذرا به انجامه ها به نظر می رسد کاتبان از سر تفنن و ذوق در پایان نسخه، برای اعلام پایان یافتن متن کتابت شده، در چند خط کوتاه به در دل با خواننده کتاب می پردازند و نام خود و محل و زمان کتابت را در اختیار خواننده قرار می دهند. اما با تأمل و غور بیشتر در متن انجامه ها خلاف چنین امری به اثبات می رسد. به نظر می رسد که کاتبان در رقم زدن انجامه ها از کلیشه ها و الگوهای مشخصی پیروی می کرده اند. آن چنان که کاتبان ظاهراً اغلب مایل بوده¬اند که فردیتشان تحت الشعاع قالب و کلیشه¬ای قرار گیرد که برای بیان موضوع خود برمی گزیدند و اغلب نمی کوشیدند که حاصل کارشان نشانی از شخص آنان داشته باشد. در سراسر این نوشته کوشیده می شود نشان داده شود که کاتبان در نوشتن انجامه¬ی نسخه های خطی تاریخی دوره صفوی از چه الگوهایی پیروی می¬کرده اند. به نظر می¬رسد کاتبان دوره صفوی در رقم زدن انجامه ها متأثر از الگوهای دیرپایی بوده اند که در قرن هشتم با حاکم شدن فضای مَدرسی، به وجود آمده و رواج یافتند و با تغییراتی جزئی در سراسر دوره صفویه تا دوره قاجار که زمانه¬ی پایان گرفتن نسخه نویسی و رواج صنعت چاپ است، به حیات خود ادامه داد. در پایان تحقیق انتظار می رود با مشخص نمودن ویژگی انجامه های دوره صفوی بتوان ساز و کار نوشتن انجامه¬ها در این دوره را نشان داد. کلید واژه: کاتبان، انجامه، نسخه های تاریخی، دوره صفویه
- Abstract
- Scribes have had a significant role in Iran’s cultural milieu but a few studies have been carried out on the cultural role of the scribes. Through identifying resources concerning the scribes, however, serious studies can be carried out about them. Manuscript colophon is one of such resources that can be used in studying the scribes’ cultural history. The bulk of the information about the scribes is available in the manuscript colophon. In using the colophons, the most crucial question concerns how the colophons were written by the scribes. After a cursory glance at the colophons it appears that the scribes have had a liking for writing a couple of short lines at the end of the manuscript to announce its termination and empathize with the readers and provide them with his/her name, location, and the time of writing. By further reflection on the text of the colophons, however, the contrary is proved true. It seems that the scribes followed a certain set of patterns. Apparently the scribes often intended to overshadow their individuality through the patterns they chose for expressing their issues and tried to provide their works with no trace of themselves as persons. Throughout this study, it has been attempted to demonstrate what patterns the scribes followed in writing the manuscript colophons in the Safavid era. It appears that the scribes in the Safavid era were informed by the long-lasting patterns that emerged in the 8th century by the dominance of Scholastic atmosphere and survived with minor changes throughout the Safavid era until the Qajar era which witnessed the emergence of publishing industry and the demise of manuscript writing. At the end of the study, by identifying the characteristics of the colophons in Safavid era, it is expected that the mechanism of writing these colophons be shown. Keywords: scribes, colophon, historical manuscripts, Safavid era
