عنوان پایان‌نامه
بکارگیری روشهای مقاومت ویژهف قطبش القایی و پتانسیل خودزا در اکتشاف باستان شناسی نیشابور کهن
- رشته تحصیلی
- ژئوفیزیک-ژئوالکتریک
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 48424;کتابخانه موسسه ژئوفیزیک شماره ثبت: 671
- تاریخ دفاع
- ۳۰ بهمن ۱۳۸۹
- دانشجو
- هاشم رنجی رودپشتی
- استاد راهنما
- محمدکاظم حفیظی
- چکیده
- هدف از این پژوهش اثبات کارآمدی و موثر بودن روشهای مقاومت ویژه الکتریکی، قطبش القایی (IP) و پتانسیل خودزا (SP) در شناسایی سازه‌ها و بقایای باستانی مدفون در ایران و مکان‌های مشابه بوده، که بیشتر از خشت و آجر ساخته شده‌اند. همچنین در این مطالعه پدیده‌های مختلف که در بوجود آوردن اثر قطبش القایی و پتانسیل خودزا در سایت‌های باستان‌شناسی نقش دارند، از قبیل اثر غشایی در قطبش القایی و اثر الکتروسنتیک و الکتروشیمیایی در پتانسیل خودزا، بررسی شده است. نتایج حاصل از مطالعات اخیر باستان‌شناسی در نیشابور با استفاده از روشهای مقاومت ویژه الکتریکی، IP و SP، جهت اکتشاف قسمتی از شهر مدفون نیشابور کهن ارائه شده است. علاوه بر پنج پروفیل اجرا شده در منطقه، از یک پروفیل شاهد و نتایج آزمایشگاهی مقاومت‌ویژه و قطبش‌القایی بر روی نمونه‌ها نیز استفاده شد. پروفیل شاهد بر روی بیرون‌زدگی یک دیوار خشتی اجرا گردیده است. استفاده از پروفیل شاهد و نتایج آزمایشگاهی کمک بسیاری به ارائه تفسیر‌های دقیق‌تر از محل، عمق و گسترش بقایای باستانی نموده است. علاوه بر این، از میان آرایه‌های متداول بهترین آرایه برای شناسایی دیوار‌های مدفون، آرایه دوقطبی-دوقطبی معرفی گردید. این نتیجه با استفاده از اعمال آرایه‌های متداول با فاصله الکترودی مختلف بر روی مدل‌سازی‌های پیشرو (با بکارگیری نتایج آزمایشگاهی) حاصل گردید. این مطالعات وجود چندین ساختار را به صورت عمودی با ویژگی دیوار مدفون (خشتی و آجری) نشان داده است. همچنین دو سری از آنومالی‌ها یکی در عمق‌های سطحی (کمتر از دو متر) و دیگری در عمق پایین‌تر از 5/5 متر مشاهده شد. این مطالعه ، موثر و ارزشمند بودن این روش‌ها را (مقاومت‌ویژه، قطبش‌القایی و پتانسیل خودزا) در شناسایی سازه‌ها و بقایای باستانی ساخته‌شده از خشت و آجر تأیید می‌کند. کلید واژه: ژئوالکتریک، مقاومت‌ویژه، قطبش‌القایی، پتانسیل‌خودزا، نیشابور.
- Abstract
- The aim of this study was to verify the effectiveness and suitability of electrical resistivity (ER), Induced polarization (IP), Self-potential (SP) methods in detecting of the buried archaeological remains in Iran and similar sites that are mostly constructed out of adobe, mud bricks. Also this study aims to discuss different IP and SP phenomena responsible for anomalies in archaeological sites, such as membrane effect in IP and electrokinetic and electrochemical effects in SP. The results of recent archaeological investigations in Neyshabour, Iran, utilizing the applications of ER, IP, and SP has been presented. Several geoelectrical profiles were conducted in addition to IP and ER laboratory experiments on adobe and brick-made samples. A test profile was carried out over an adobe-made wall as well. The test profile and laboratory experiments have lead to a better interpretation of the location, depth and extension of the archaeological remains. In addition, among the common arrays dipole-dipole array has been introduced as the best array for this kind of study. This result has been obtained by examining the common arrays with different electrode-spacing on the forward modeling (the laboratory results were used). The survey indicated the presence of several vertical structures with the properties of buried archaeological remains (adobe and brick-made walls). In addition two series of anomalies, one less than two meters and other more than 5.5m have been detected. This work demonstrates the effectiveness and usefulness of these methods, in investigation of the mentioned structures (adobe and mud-made materials). Keywords: Geoelectrics, Resistivity, Induced polarization, Self-potential, Neyshabour.
