عنوان پایان‌نامه
مقایسه تحلیلی شاخصهای توسعه پایدار ایران و کشورهای منتخب جهان و ارائه چ.بی برای سنجش آن در ایران
- رشته تحصیلی
- محیط زیست - برنامه ریزی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده محیط زیست شماره ثبت: ENV 715;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 47091
- تاریخ دفاع
- ۲۹ شهریور ۱۳۸۹
- دانشجو
- فرزام پور اصغر سنگاچین
- استاد راهنما
- محمدرضا مثنوی, اسماعیل صالحی
- چکیده
- اندازه گیری و سنجش میزان توسعه همواره به عنوان یکی از مهمترین موضوعات همواره مورد توجه بسیاری از صاحب نظران اقتصادی و توسعه و همچنین سیاست گذاران و برنامه ریزان بوده است. زیرا هر کشوری می خواهد بداند که جایگاه آن در مقایسه با سایر کشورها از نظر توسعه یافتگی و رشد اقتصادی چگونه بوده و روندهای آن نیز طی سالهای گذشته چه سمت و سویی داشته است. به همین دلیل نیز در خلال سالهای گذشته تلاشهای بسیار زیادی از سوی صاحب نظران برای اندازه گیری توسعه در غالب شاخص های متعدد صورت گرفته است که پیشینه برخی از آنها به بیش از چند قرن می رسد. با طرح پارادایم توسعه پایدار در اواخر دهه 80 موضوع اندازه گیری و سنجش توسعه پایدار در کانون توجه قرار گرفت که به دنبال آن شاخص ها و روش های متعددی برای سنجش و اندازه گیری آن بسط و گسترش یافت. بر این اساس در این رساله تلاش شده است تا ضمن بررسی پیشینه و مبانی نظری توسعه پایدار، شاخص ها و روش های مختلفی که برای اندازه گیری و سنجش توسعه پایدار با استفاده از شاخص های ترکیبی در خلال سالهای گذشته مطرح شده اند، تحلیل شده و نقاط قوت و ضعف هر کدام از روش ها و شاخص های ناظر بر آنها مورد بررسی قرار گرفت. برای تبیین و شناسایی رابطه بین روش ها مختلف سنجش توسعه پایدار، شش شاخص ترکیبی شامل شاخص توسعه انسانی، شاخص پایداری محیط زیست، شاخص عملکرد محیط زیست ، جای پای بوم شناختی ، شاخص مازاد توان طبیعی و شاخص پس اندازهای خالص انتخاب و اطلاعات آنها برای 130 کشور گردآوری و روابط آنها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این محاسبات نشان می دهد که این روش ها علیرغم تفاوت در مبانی نظری، مکمل یکدیگر بوده و هر کدام از آنها می توانند ابعادی از توسعه پایدار را نمایان سازند. پس از این مرحله 30 شاخص اقتصادی – اجتماعی و 19 شاخص محیط زبیستی از 112 کشور استخراج شده و شاخص های ترکیبی برای کشورهای مورد نظر تهیه شد. در ادامه و برای رسیدن به چارچوبی برای سنجش و اندازه گیری توسعه پایدار بین کشورها و مناطق مختلف کشور ( استانها) اطلاعات و شاخص های اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی کشورها و استانهای کشور از مراجع بین االمللی و ملی گردآوری شده و با استفاده از روش های Z – استاندارد، تحلیل عاملی، تحلیل مولفه های اصلی و روش مک گراناهان شاخص های ترکیبی برای آنها تهیه شد. در ادامه و برای تعیین سازگاری روش ها، ضرایب همبستگی شاخص های ترکیبی محاسبه شد. بر اساس این محاسبات مشخص شده است که برخی از روش ها از جمله روش مک گراناهان و روش تحلیل مولفه های اصلی به نتایج نسبتا مشابهی منتهی می شوند که این نتیجه مبین سازگاری بیشتر این روش ها با یکدیگر است. در پایان پس از جمع بندی و نتیجه گیری، شاخص ها و چارچوبی برای اندازه گیری و سنجش توسعه پایدار در ایران ارایه شد. کلید واژه : سنجش پایداری، شاخص های ترکیبی، روش مک گراناهان، تحلیل عاملی ، تحلیل مولفه های اصلی
- Abstract
- Summery Measuring the scale of development has been always one of the most important issues of which economic, development, policy making and planning elites are always concerned. That is because every country wants to know where is its position in comparison with other countries both based on the development level and economic growth besides the trends and directions of these. Predicated on this fact, elites have been tried to measure the scale of development by indicators during last years and even centuries. In 1980s and simultaneous with the concerns about sustainable development discussions, measuring the scale of that became at the centre of focus, and some indicators developed afterwards. Thus, in this dissertation we try to introduce the history and theoretical framework of sustainable development, and also the indicators and methods using for measuring and evaluating sustainable development. We also analyse these indicators and their weaknesses and strengths in each method. In order to recognize the relationship between different methods, we have chosen six composite indicators including Human Development Indicator (HDI), Environment Sustainability Index (ESI), Environment Performance Index (EPI), Ecological footprint, Surplus Biocapacity(SB), and Genuine Savings Index(GSI), so we gathered needed numeral information of them for 130 countries. By using the Pearson's correlations coefficient, we analyzed the relationship between these indicators. Notwithstanding the theoretical differences between these methods, the results of this calculation show that these methods are complementary, and each one have an ability to show a dimension of sustainable development. We then gathered needed information of 30 socio-economic and 19 environmental indicators from 112 countries and combined them with the above Composite indicators to analyze them. In order to have a framework for measuring and comparing the scale of sustainable development between different countries and also different regions in Iran (provinces), we gathered needed information for economic, social and environmental indicators. By using Z-standard method, factors analysis, Principal Component Analysis (PCA) and McGranahan Method we then produced Composite indicators. Afterwards we calculated the correlation coefficient of the Composite indicators to specify the methods' consistency. Based on these calculations we concluded that some methods (e.g. McGranahan and Principal Component Analysis) produce almost same results, which shows that these methods are so consistent. Finally, we have showed the sustainable development indicators and a framework for measuring that in Iran. Keywords: Sustainability assessment, Composite Indicators, McGranahan method, Factor Analysis, Principal Component Analysis
