عنوان پایان‌نامه
تبیین نقش مدلهای ذهنی کاربران در رفتار جستجوی وب
- رشته تحصیلی
- علوم کتابداری و اطلاع رسانی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 79449;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 79449
- تاریخ دفاع
- ۱۱ اسفند ۱۳۹۵
- دانشجو
- زهرا کاظم پور
- استاد راهنما
- مریم ناخدا
- چکیده
- کاربران در تعامل با نظام های بازیابی اطلاعات، تحت تأثیر عوامل مختلف، از شیوه های گوناگون استفاده می کنند. با شناخت و کنترل این عوامل می توان آنها را به مسیرهایی مشخص و هدفمند هدایت نمود. یکی از این عوامل، مدل های ذهنی کاربران می باشد که انسان را قادر به توصیف هدف، شکل و عملکرد یک نظام و پیش بینی وضعیت آینده آن می سازند. از این رو هدف این پژوهش کاربردی، تبیین نقش مدل های ذهنی کاربران در رفتار جستجوی وب آنها می باشد. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، از رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) استفاده شد. در آغاز پژوهش، مقیاس کامل بودن مدل های ذهنی با توجه به چارچوبهای نظری و استفاده از تکنیک دلفی تعدیل و توسعه یافت. در مرحله شناسایی اجزای مدل های ذهنی کاربران از روش تحلیل محتوای کیفی و ابزارهای مصاحبه نیمه ساختارمند، تفکر با صدای بلند و مشاهده استفاده شد. سپس نوع مدل ذهنی کاربران تعیین شد. بررسی سطح کامل بودن مدل های ذهنی دانشجویان، با به کارگیری چک لیست ایجاد شده بر اساس مقیاس کامل بودن انجام گرفت. به منظور بررسی رفتار جستجوی وبی کاربران از روش تحلیل گزارشهای تراکنش و ابزار مشاهده استفاده شد. سپس با استفاده از آزمون های آماری تأثیر مدل های ذهنی کاربران و همچنین سطح کامل بودن آنها بر متغیرهای رفتار جستجوی وبی کاربران بررسی گردید. همچنین در مرحله شناسایی علل تفاوت در سطح کامل بودن مدل های ذهنی، از روش تحلیل محتوای کیفی و ابزار مصاحبه گروه متمرکز استفاده شد. جامعه پژوهش شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود که با روش نمونه گیری هدفمند، به تعداد 60 نفر انتخاب شدند. در اجرای تکنیک دلفی نیز اعضای پانل دلفی به تعداد 20 نفر از خبرگان و با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. با انجام تکنیک دلفی مقیاس نهایی در سه بعد و با 14 جزء ایجاد شد که عبارتند از: بعد اول، وجود و ماهیت شامل اجزای اطلاعات عمومی/تخصصی، محدودیت اطلاعات، اعتبار اطلاعات و تفاوت نتایج در موتورهای جستجوی مختلف. بعد دوم، ویژگی های جستجو شامل اجزای ابزارهای کمکی جستجو، انطباق، انواع جستجو، محدود کردن/گستردن جستجو، رتبه بندی نتایج جستجو، هدایت به مدارک مشابه و جستجوی فرمت های خاص. بعد سوم، سطوح تعامل شامل سه سطح الف. یافتن جادویی، ب. محرک/پاسخ و ج. گفتگوی مذاکره ای. نتایج پژوهش همچنین نشان داد چهار جزء «جستجوی فرمت های خاص»، «اطلاعات عمومی/تخصصی»، «انطباق» و «رتبه بندی نتایج جستجو» در مدل ذهنی بیش از 90 درصد از دانشجویان مورد بررسی وجود داشت. در مقابل دو جزء «محدودیت اطلاعات» و «کمک به جستجو» توسط کمتر از نیمی از دانشجویان درک شده بود. همچنین کمترین تعداد دانشجویان (13/3درصد) پایین ترین سطح تعامل با موتورهای جستجو یعنی سطح الف. یافتن جادویی را داشتند. اکثریت دانشجویان (50 درصد) دارای سطح متوسط تعامل، سطح ب. محرک/پاسخ بودند. تعداد اندکی از دانشجویان (26/7 درصد) مدل های ذهنی ناقص داشتند و بزرگترین گروه (38/3 درصد) افرادی بودند که مدل های ذهنی متوسط داشتند. نتایج همچنین نشان داد که مدل های ذهنی دانشجویان بر رفتار جستجوی وبی آنها در حوزه فرمول بندی پرسش های جستجو تأثیر دارد؛ به صورتی که دانشجویانی با مدل های ذهنی کارکردی دارای پیچیدگی پرسش جستجو و طول جلسه جستجوی بیشتر بوده و جستجو به زبان طبیعی در آنها کمتر می باشد. به علاوه نتایج نشان داد دانشجویان دارای مدل های ذهنی کامل‌تر به طور معنادارای از پرسش های جستجوی بیشتر و همچنین از تعداد عملگرهای بیشتر در این پرسش ها استفاده کردند. یافته ها همچنین نشان داد عوامل فردی متنوعی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، میزان مواجهه با موتور جستجو، انگیزه، رشته تحصیلی، احساس نیاز، مهارت زبان انگلیسی، علاقه، تجربه، دانش پیشین و زمان کافی و عوامل محیطی مانند آموزش، ماهیت موتور جستجو، خانواده، موقعیت اقتصادی، وظیفه جستجو، امکانات تکنولوژیکی و اجبار به جستجو از دیدگاه دانشجویان، می تواند علت تفاوت در سطح کامل بودن مدل های ذهنی باشند.
- Abstract
- Due to various factors, users apply different methods when interacting with information retrieval systems. By understanding and controlling these factors, it is possible to guide the users toward certain paths. One of these factors is the mental models of users which enables them to describe the goal, structure and performance of the system and predict its future state. Therefore, this study aims to determine the role of users’ mental models in their web searching behavior. In order to achieve this end, a mixed approach (qualitative – quantitative) was employed. In the first stage of the study, mental model completeness scale was adjusted and developed based on theoretical frameworks and using Delphi technique. In the identification stage, the components of users’ mental models were determined using qualitative content analysis methods and tools such as semi-structured interviews, thinking aloud protocol and observation. Then the type of mental models was identified. A checklist created according to completeness scale was used to determine the completion level of mental models in students and Transaction Log Analysis (TLA) and observation tool were used to investigate web search behavior of the users. Then, using statistical tests, the effects of users' mental models and mental model completeness of users on the variables of their web search behavior was investigated. Afterwards, in the next stage dedicated to determining the reasons behind the completeness of mental models, qualitative content analysis method and focus group interviews were employed. The study population included all graduate and post-graduate students of Isfahan University of Medical Sciences among which 60 students were selected using purposeful sampling method. In the Delphi stage, 20 members of Delphi panel were selected from experts using purposeful sampling. Using Delphi technique, the final scale was determined in 3 dimensions and 14 components which are as follows: First dimension: Existence and Nature with the components of Specific/General Information, Limited Information, Information Authority and Different Results in Different Search Engines. Second dimension: Search Features including components of Search Assistances, Matching, Search Types, Search Restricting/Broadening, Ranking/Sorting of Search Results, Guide to Similar Links and Searching Different Formats. Third dimension: Interactive Levels including three levels of a) Magic Finding, b) Stimulus/Response and c) Negotiated Dialog. The study results showed that four components of “Searching Different Formats”, “Specific/General Info”, “Matching” and “Ranking of Search Results” were present in the mental models of more than 90% of the students. On the other hand, two components of “Limited Information” and “Search Assistances” were understood by less than half of the students. Among the students, the smallest group (13.3%) were those with Magic Finding interaction level which is the lowest level of interaction with search engines which the majority of the students (50%) used the second level of interaction, namely Stimulus/Response. A minority of students (26.7%) had incomplete mental models and the majority of students (38.3%) had medium level of mental models. The results showed students' mental models impact the ways in which users formulate queries. So the students with functional mental models had a significantly larger number of queries and used a significantly larger number of operators in these queries. They also use few queries with natural language. The results also showed that students with more complete mental models had a significantly larger number of queries and used a significantly larger number of operators in these queries. The findings also showed that various personal factors such as personality traits, exposure to search engines, motivation, field of study, feeling of need, English language proficiency, interest, experience, previous knowledge and time along with environmental factors such as education,search engine’s nature, family, financial situation, goal of the search, technological facilities and being forced to search were behind the differences in completeness students’ mental models. Keywords: mental model, structural mental models, functional mental models, web searching behavior, search engines, Mental Model Completeness Scale, personal factors, environmental factors, Medical Sciences University
