عنوان پایان‌نامه
تبیین دیدگاه ملاصدرا درباره فعل ارادی از منظر فلسفه عمل
- رشته تحصیلی
- الهیات و معارف اسلامی-تاریخ و تمدن ملل اسلامی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 555د;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 70433;کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 555د;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 70433
- تاریخ دفاع
- ۰۹ شهریور ۱۳۹۴
- دانشجو
- روح اله دارائی
- استاد راهنما
- طوبی کرمانی
- چکیده
- «فلسفه عمل»، شاخه ای نسبتاً جوان از فلسفه است که چیستی و تبیینِ فعلِ ارادی انسان را در نظر دارد. از جمله تقسیمات عامی که در فلسفه عمل مطرح است، تحقق گروی ضعیف، تحقق گروی نتیجه گرا (بالمآل) می‌باشد. این تقسیم ناظر بر دو پرسش در باب فعل ارادی است، اول آنکه چه چیزی باعث می‌شود که رویداد را عمل قلمداد کنیم؟ و دوم آنکه عمل چگونه تولید می‌شود؟ پرسش اول را سؤال از «وضعیت» و پرسش دوم را سؤال از «تحقق» می‌نامیم. موضوعات وضعیتی عموماً در تلاش برای بسط یک نظریه در باب عمل، مورد نظر قرار می‌گیرند؛ اما مسائل تحققی عمدتاً در خلال بسط نظریه ای پیرامون تبیین عمل است که نمود می‌یابند. بیان هویت، چیستی و نحوه هستی عمل، پاسخی به پرسش از وضعیت است و بیان آثار، مبادی و نحوه ایجاد عمل، پاسخی به پرسش از تحقق است. ملاصدرا از جمله حکمای مسلمان است که به مسائل عمده فعلِ ارادی انسان که هم اکنون ذیل عنوان فلسفه عمل است، پرداخته است و تئوری و تبیینی نسبتاً منسجم از عمل ارائه کرده است. در نزد صدرا، علم النفس فلسفی، عنوانی کلی برای مباحثی می¬باشد که در آن از عوارض و افعال نفس، بحث شده و آنچه را که فلسفه عمل می نامیم ذیل این مجموعه مستقل قرار دارد که جزئی از فلسفه بشمار می‌آید. روشِ تبیینِ عمل در رهیافت صدرائی که مبتنی بر بازگشت «نظریه عمل» به «نظریه علم» است عبارت از «تبیین صدیقین» یعنی تبیینِ اعمال به عامل می باشد(قوام الفعل بالفاعل). ملاصدرا در مسائل گوناگون فلسفی از این تئوری بهره برداری کرده و در مواردی منجر به اندیشه نو هم چون مسأله معاد جسمانی شده است. صدرا تلاش کرده با بسط و تعالی «نظریه قوا» در حکمت سینوی به «نظریه شئونات نفس» و با اتکاء به آراء خاص وجود شناختی نظیر«اتحاد عاقل و معقول، اتحاد مراد و مرید و اتحاد متخیّل و متخیَل»، نظریه «تشکیک» و «حرکت جوهری نفس» و «نظریه حیثیات»، و نیز اعتقاد به سریان عشق، شعور و علّیت و از آن جمله سریان علّت غایی در جهان هستی، نظریه ای منسجم و مستدل از رابطه نیّت، عمل و عامل و نیز تبیینی علّی و عقلانی از عمل ارائه کند. از جمله نظریاتی که رهیافت صدرائی را در ارائه تبیینی عقلانی از اعمال توانا ساخته است، توجه به نقش محوری خیال نسبت به اعمال است که نه تنها اعمال تجسمی و دنیایی بلکه تجسم اعمال اخروی را نیز با دقت تمام پوشش می دهد. رهیافت صدرائی هر چند خالی از کاستی و ابهام نیست چنانکه نظریه علامه طباطبائی پیرامون فعل ارادی و نقش محوری استعاره و اعتباریات نسبت به اعمال، بسط رهیافت صدرائی در حکمت متعالیه بشمار می آید با این حال به نوآوری، اصولی متقن و قواعد و روشی منسجم نیز مزیّن است به نحوی که این رهیافت را در نقد و جمع دیگر رهیافتهای مطرح پیرامون اراده و فعل ارادی، توانا کرده است.
- Abstract
- "Philosophy of Action", as a relatively young branch of philosophy, deals with nature and man's voluntary action explanation. There are some general divisions in philosophy of action Including Strong Productionism, Weak Productionism and Outcome Productionism. This division oversees two questions on voluntary action, first what caused us to consider the event as action? Second, is about action and how it is produced? we will call the first question, Status question and the second question, Production question. Status issues are generally addressed in the attempt to develop a theory of action, but Production issues come up most importantly during the development of a theory of action explanation. Expression of identity, what and how you are doing, answer to Status questions and explain the effects of the situation, the principles and action how is to create respond to the question of Production. Mulla Sadra is among Muslim scholars that considered to issues of voluntary human action, which is now operated under the heading of philosophy of action. He rendered focused and relatively coherent explanation and theory of action. For Sadra, philosophical psychology, is the general title for issues where discussed the soul's effects and action, and what called the philosophy of action is under this independent collection, which is considered part of philosophy. Sadraei approach based on a theory explaining the action based on the return of action theory to the theory of knowledge, this return called as Seddiqin' explanation. "Seddiqin' explanation" means explaining the actions is relevant to the agent. Mulla Sadra used this theory in different places and in some cases, lead to new ideas, such as the question of the bodily resurrection. Sadra has tried to extend, transcend the theory of faculties in Avicennism wisdom into the theory of ranks of soul and with reliance on certain ideas as " unity of wise man with reasonable, "solidarity and unity of willing and willed " and "unity of imagination and imaginated" and modulation theory of existence" and "substantial motion "and" theory of aspects ", as well as the belief in flowing love, consciousness and causality and the ultimate cause in the universe, he rendered a coherent and reasonable theory of relationship between intention, action and agent and besides a causal and rational explanation. Among the theories that Sadraei approach in providing rational explanation is capable of applying, according to the pivotal role of imagination faculty, the theory not only could be applied to the visual and the world action but also the embodiment of divine actions. Sadraei approach, however, is not devoid of shortcomings and ambiguities as Allameh Tabatabai theory of voluntary action and the centrality of metaphor and conventions apply to extend Sadraei in transcendental philosophy's approach, in spite of that, certain principles and innovation could be considered such a way that this approach is capable to criticize and collect the other important approaches in intention and voluntary action. Keywords: intention, voluntary action, philosophical psychology, theory of aspects, Mulla Sadra
