عنوان پایان‌نامه
توحید ربوبی و نقش آن در تربیت انسان از منظر آیات و روایات؛ اهداف، اصول و روشها
- رشته تحصیلی
- الهیات و معارف اسلامی - علوم قرآن و حدیث
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه پردیس قم شماره ثبت: 002689;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 80337;کتابخانه پردیس قم شماره ثبت: 002689;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 80337
- تاریخ دفاع
- ۱۰ بهمن ۱۳۹۵
- دانشجو
- حسین محمدی
- استاد راهنما
- سیداسحق حسینی کوهساری
- چکیده
- اصلی ترین هدف خداوند از نزول قرآن تربیت انسان است و اساسی ترین آموزه در این مسیر توحید ربوبی می باشد. هدف این پژوهش تبیین نقش توحید ربوبی در تربیت انسان از نقطه نظر اهداف، اصول و روش های تربیتی است. بررسی آیات قرآن بیانگر این است که شاکله ی تربیت قرآنی بر إتخاذ رب واحد و التزام به اقتضائات آن و وانهادن أرباب متفرق توسط متربی قرار گرفته است که می توان آن را به صورت یک فرآیند ترسیم نمود. با قرار گرفتن متربی در چنین فرآیندی، خطوط کلی تربیت متأثر از آن شده و نظام تربیتی که متشکل از اهداف، اصول و روش ها است، به گونه ای متفاوت رقم می خورد. بر این اساس، هدف غایی تربیت انسان عبارت از مشاهده ی ملکوت عالم هستی از جهت عدم استقلال و بازگشت تمامی تدابیر به رب العالمین خواهد بود که بر اهداف میانی استوار است. اهداف میانی بر مبنای زیرسازهای عمل إتخاذ رب و وانهادن أرباب متفرق تنظیم شده است که عبارت از شناخت، گرایش و اراده است. بر این اساس، متناظر با هر کدام از ابعاد فردی و اجتماعی انسان دو هدف میانی در نظر گرفته شده است. اهداف میانی ناظر به بعد فردی انسان بر اساس زیرساز شناختی عمل، کسب دانش و فهم نسبت به مالیکت رب و تعقل و اندیشه ورزی پیرامون آن، و بر اساس زیرساز گرایشی و ارادی آن، اعتلای مبدأ گرایشی إتخاذ رب، یعنی جلب منافع و دفع مضار بر مبنای حب عبودی است. تحقق این دو هدف زمینه را برای شکل گیری شاکله ی شخصیتی انسان بر مبنای عبودیت فراهم می آورد. اهداف میانی ناظر به بعد اجتماعی نیز در پیوند با رابطه ی تسخیری بین افراد انسانی قابل تبیین است. بر این اساس، اندیشه¬ورزی نسبت به اصل تسخیر و تنظیم روابط اجتماعی بر مبنای عدل و إحسان دو هدف میانی خواهند بود. دستیابی به اهداف منوط به قواعد کلی و جزئی تجویزی است که از آن¬ها تعبیر به اصول و روش می¬شود. اصول تربیتی با الهام از ابعاد وجودی انسان(بعد فطری، بعد عقلی، بعد اخلاقی و هویت جمعی) و روش¬های تربیتی بر مبنای اصول تنظیم شده است. بر اساس بعد فطری، «اصل تذکر و یادآوری» و روش¬های مواجه¬سازی، موقعیت-سازی و تصویرسازی؛ بر اساس بعد عقلی، «اصل تعلیم حکمت» و روش¬های تعلیم حکمت در بستر مواجهه¬ی حسی با آیات، مواجهه¬ی غیر حسی، مواجهه¬سازی با تمثیل و روش تزکیه؛ بر مبنای بعد اخلاقی، «اصل تنظیم بر عدالت» با روش معرفت¬بخشی و سرانجام بر مبنای هویت جمعی، «اصل تشخص(حفظ و ارتقای فردیت)» بر اساس روش حریت¬بخشی استخراج شده است.
- Abstract
- Human training is the main purpose of God's descent of the Quran. And the most basic teaching in this direction is Divine unity. The purpose of the research is expressing the role of Divine unity in human training in terms of objectives, educational principles and methods. Studying Quran verses showes that Quranic training is based on adopting one God and adhering to its requirements and leaving numerous gods which it can be illustrated as a process. By standing trainee in the process the outlines of training are affected and educational system of objectives, principles and methods is played out differently. Accordingly, the ultimate goal of human training is observing the heaven of the universe from the lack of independence and the return of all measures to Lord of the Worlds that are based on intermediate targets. Intermediate targets have been set on the basis of infrestructures of adopting one God and leaving numerouse lords that are recognition, inclination and the will. Accordingly, corresponding to each human individual and social aspects two intermediate objectives are considered. Intermediate targets concerning the human individual aspect are based on cognitive infrestructure of action, earning knowledge and perception of Lord ownership and thinking about it and it is on the basis of its voluntary infrestructure, elevating to the origine of inclination for adopting God that is attracting interests and removing disadvantages based on divine love. Fulfillment of these two objectives provides the basis for the formation of human personality based on servitude. Intermediate targets related to the social aspect can be explained in connection with controlled relationship between human beings. Accordingly, thinking about the principle of controlling social relation on the basis of justice and charity will be the two intermediate objectives. Achievement of the objectives is subject to the detailed and general prescriptive rules that they are interpreted as the principles and methods. Educational principles inspired by aspects of human existence(the natural, intellectual, moral aspects and collective identity) and educational methods based on the principles have been regulated. According to the natural aspect "the principle of reminder" and the methods of confronting, creating situation and visualization have been found. The principle of teaching wisdom and its methods in the field of sensory encounter with verses, non-sensory encounter with verses, confronting with allegory and cultivation method have been found according to the intellectual aspect. The principle of setting on the basis of justice with the creating knowledge method has been found according to the moral aspect and finally the principle of dignity based on freedom has been found according to the collective identity. Key words: Unity of God, unification of Divinity, Divinity, training, objective, principle, method
