عنوان پایان‌نامه
تاریخ نگاری هشام بن محمدکلبی و تاثیر آن بر نگارش های تاریخی شیعی و سنی تا قرن پنجم هجری قمری
- رشته تحصیلی
- تاریخ - تاریخ اسلام
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 4495;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 79635;کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 4495;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 79635
- تاریخ دفاع
- ۱۲ مهر ۱۳۹۵
- دانشجو
- زینب امیدیان
- استاد راهنما
- حسن حضرتی
- چکیده
- بررسی متون تاریخ نگاری اسلامی، می تواند به‌مثابه‌ی مسیری برای فهم شیوه تفکر مسلمانان درباره گذشته در سده های نخست اسلامی تلقی گردد. بر این اساس، شناخت تاریخ نگاری هشام کلبی که از سرچشمه ها و آبشخورهای تاریخ نگاری اسلامی است، به فهم تاریخ نگاری مسلمانان نه‌تنها در زمانه ی هشام (سده های دوم و سوم هجری) بلکه تا قرن ها بعد که تاریخ نگاری کلاسیک امتداد داشت، یاری می رساند. ازاین رو، رساله ی حاضر در پی فهم تاریخ نگاری هشام کلبی و ویژگی های آن و نیز میزان و چرایی تأثیرگذاری او بر نگاشته های تاریخی شیعی و سنی موجود تا سده پنجم هجری است. بدین منظور پرسش اصلی تحقیق بر این مبنا نهاده شد که «شیوه تاریخ نگاری هشام بن محمد کلبی از چه ویژگی هایی برخوردار بوده و تاریخ نگاری وی چه تأثیری بر نگارش های تاریخی شیعی و سنی داشته است؟» با توجه به اینکه پرسش اصلی رساله دو وجه دارد، برای درک چیستی و شناسایی تاریخ نگاری هشام کلبی، از رویکرد معناکاوی و برای فهم تأثیر وی از روش توصیفی- تحلیلی استفاده‌شده است. در رویکرد معناکاوی، با در نظر گرفتن این امر که مراجعه‌ی مؤلف به گذشته در راستای پاسخ به مسئله‌ای در دوره ی مـعاصرش است و گذشته از چشم‌انداز مـؤلف و بافت فکری فرهنگی زمانه وی، بازنمایی می‌شود، لذا برای فهم معنای تاریخ نگاری، گفت وگوی میان متن با نویسنده و بافت اندیشه ای و فرهنگی زمان? متن، بررسی و تبیین شده است. حاصل تحقیق نشان داد که در متون برجای مانده از هشام کلبی، عرب و قومیت عرب موضوع و دشواره ی بوده و علاقه‌مند به هویت عربی است؛ بنابراین، کوشیده است با به‌کارگیری عناصری چون گذشته مشترک تاریخی، پیوندهای مشترک اعتقادی و برگزیده شدن پیامبری از دل قوم عرب و همچنین سرزمین مشترک به تقویت و تداوم آن (هویت عربی) بپردازد. همچنین نشان داده شد که روایات برجای مانده از هشام کلبی موضوعات متنوعی را دربردارد که در سه مبحث تاریخ عمومی-که از تاریخ آفرینش و هبوط آدم (ع) بر زمین آغاز و تا عصر عباسی امتداد دارد، اجتماعیات- اقتصادیات و جغرافیانگاری قابل تقسیم‌بندی است. این تنوع، نشان گر دیدگاه وسیع تاریخ-نگارانه ی هشام است که تنها محدود به مسائل سیاسی نیست. بینش حاکم بر تاریخ‌نگاری ابن کلبی متأثر از بافت فکری- فرهنگی معاصرش، بر چهار محور اعتقادی- اسلامی، مشروعیت سازی، هویت‌سازیِ عربی ـ اسلامی و بینش واقع بینانه و منصفانه قرار دارد که در این میان، رویکرد هویت سازی عربی ـ اسلامی غلبه دارد. حوزه وسیع دانش تاریخیِ هشام کلبی که به تحقیق و جستجوی وی از منابع و مشایخ متعدد متکی بود، در کنار اعتدال، میانه روی و نگاه بی غرضانه اش، مایه ی اعتبار اخبار و روایات هشام در نزد مورخان شیعی و سنی شد. هر یک از این مورخان به فراخور ایدئولوژی خود، به اخذ و اقتباس از روایات او پرداختند که در این میان، برخی از آن روایت ها میان مورخان شیعه و سنی سده سوم و چهارم هجری مشترک است. این تأثیرگذاری، فراتر از اقتباس محض و بدون نقد روایت های تاریخی هشام کلبی است، چراکه در مسیر این اقتباس، رویکرد و بینش این اخباری به مورخان بعدی نیز، انتقال یافت. بینش های تاریخ نگارانه ای همچون نگرش های مذهبی، واقع گرایی و به ویژه رویکرد هویت سازی عربی- اسلامی در تفکر مورخان نسل های بعدی تداوم یافت و متأثر از شرایط خاص زمانه آن‌ها، گاه یکی از این بینش ها، اثربخشی و قوت بیشتری داشته است. واژه های کلیدی: تاریخ نگاری، هشام کلبی، روایت، معناکاوی، متون شیعی، متون سنی، سده سوم و چهارم هجری.
- Abstract
- Literature review ofMuslimhistoriographycan beuseful forunderstanding thehistoryof Muslimsway of thinkingabout the pastin the first centuriesof Islam. Accordingly, knowing the historiography ofHisham IbnAl-Kalbi,which is the origin and source of Islamic historiography, assists ustounderstanding ofIslamic historiography not only in the era of Hisham(the second and thirdAH century),But until centuries later extended to classical historiography. Hence, this thesisseeks to understand HishamAl-Kalbi historiography and its' features, as well as the amount and reasons of his influence on Shiite and Sunni historical written to the fifth century AH. Therefore, the main question was put on this basis that "What characteristics does haveHisham bin Mohammad Al-Kalbi historiography and what impacts had his historiography on the historical versions of Sunni and Shi'a?" Considering that main question of this thesis is base on two aspects a semantic approach, is usedIn order to understand and identify quiddity of Hisham Kalbi historiography, and to understand his influence Descriptive- Analytical method is used. In the semantic approach, taking into account that author refers back to the past in order to answer to the problems of his period and, in this method the history will be reviewed and represented from the perspective of the author and contextculture of the era. So,to understand the meaning of historiography, the dialogue between text and author andcultural and intellectual texture of time of the text have been reviewed and clarified. This analysis shows that based on the text remained by Hisham bin Mohammad Al-Kalbi, Arab and Arab ethnicity andInterested in the Arab identity are his subjects and issues. So in this text author is trying to use common elements such as the historical past, the common bonds of faith and chosen prophet of the Arabs as well as addressing to the common land and continuing to strengthen it (Arabic identity). So, trying to use elements such as common historical past, common bonds of faith and chosen prophet of the Arabs and Arabic-Islamic identity as well as common land pays to strengthen and perpetuate it (Arabic identity). It was also shown that remained narratives of Hisham Kalbi contain various topics that devided in three parts: general history- including the fall of Adam (AS) on the Earth and extended to the Abbasid era- socio economic and geography. This diversity shows a broad perspective of historiographical insight of Hisham that is not just limited to political issues. The insight of the historiography of Ibn al-Kalbi affected by the intellectual context of contemporary culture of his era that is consisted of four aspects: Islamic beliefs, the legitimacy, the Islamic and Arabic identity and realistic and fair view, meanwhile above all Arabic - Islamic identity prevails. The extent of historical knowledge of Hisham al-Kalbiwhich his search and researchhas relied onnumerous sources and instructors, beside His moderation and a dispassionate look, has caused to the Shiite and Sunni historians to pay special attention to his narrations. Each of these historians, according to their ideology adapted to his narratives, meanwhile some of the narratives of Shia and Sunni historians of third and fourth centuries AD are in common. This impact was beyond the mere adoption and critique historical narratives of Hisham al-Kalbi, because in the course of this adaptation, his approachand insightalso was transferred to the later historians.Historiographical views such as religious attitudes, realism and especially the Arab-Islamic identity approach, continued in the thinking of subsequent generations of historians and by the specific circumstances of the era, sometimes one of these insights had more, efficiency and strength. Keywords:Islamic historiography, Hisham al-Kalbi, Narrative,semantic,Shiite texts,Sunni texts,The third and fourth centuries AH.
