عنوان پایان‌نامه
بررسی نقش عنصر روی و صفات فیزیولوژیکی بر تحمل ژنوتیپ های گندم به تنش خشکی پس از مرحله گرده افشانی
- رشته تحصیلی
- مهندسی کشاورزی - زراعت - اکولوژی گیاهان زراعی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه پردیس ابوریحان شماره ثبت: 855;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 71713
- تاریخ دفاع
- ۲۹ شهریور ۱۳۹۴
- دانشجو
- داود افیونی مبارکه
- استاد راهنما
- ایرج اله دادی, غلامعباس اکبری
- چکیده
- طی دو سال زراعی 91-1390 و 92-139، یازده ژنوتیپ گندم WS-82-9، سیروان، WS-86-14، پیشتاز، پارسی، بک¬کراس روشن، ارگ، روشن، پیشگام، الوند و مهدوی در سه تیمار بدون تنش خشکی، تنش خشکی پس از گرده¬افشانی و تنش خشکی پس از گرده¬افشانی همراه با محلول¬پاشی سولفات روی در مراحل ساقه¬دهی و غلاف رفتن، از نظر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، صفات زراعی، وضعیت آب برگ پرچم، صفات فیزیولوژیکی مرتبط با فتوسنتز جاری و انتقال مجدد، و نیز صفات کیفی دانه بررسی شد. بر مبنای عملکرد دانه، شدت تنش حدود 50/0 بود و در اثر تنش خشکی پس از گرده¬افشانی، عملکرد دانه ژنوتیپ¬ها از 2/36 درصد در لاین WS-82-9 تا 0/59 درصد در رقم پارسی کاهش یافت. در گروه¬بندی ژنوتیپ¬ها بر اساس روش فرناندز، ارقام پیشگام، سیروان و پیشتاز در گروه A (عملکرد زیاد در هر دو شرایط بدون تنش و تنش) و ارقام روشن و بک¬کراس روشن در گروه D (عملکرد کم در هر دو شرایط بدون تنش و تنش) قرار گرفتند. در شرایط تنش خشکی، محلول¬پاشی روی میانگین عملکرد دانه را 3/7 درصد افزایش داد و واکنش ژنوتیپ¬ها از 2/5 درصد در رقم پیشگام تا 8/9 درصد در بک¬کراس¬روشن متفاوت بود. در اثر تنش خشکی، طول دوره و سرعت پر شدن دانه کاهش یافت. مصرف روی بر طول دوره پر شدن دانه تاثیر نداشت اما سرعت پر شدن دانه را افزایش داد. در اثر تنش خشکی، محتوای نسبی آب برگ پرچم، میزان پروتئین¬های محلول برگ پرچم، کارایی فتوشیمیایی سیستم نوری II (نسبت Fv/Fm) و شاخص "افت دمای کانوپی" کاهش و میزان پرولین و دمای کانوپی افزایش یافت. محلول¬پاشی روی باعث بهبود نسبی شاخص¬هایی چون محتوای نسبی آب و میزان پروتئین¬های محلول برگ پرچم و شاخص افت دمای کانوپی شد. انتقال مجدد از سه بخش ساقه شامل پدانکل، میان¬گره زیر پدانکل و میانگره¬های پایینی، به دو روش مستقیم و غیر مستقیم برآورد گردید. از بین سه بخش ساقه، میان¬گره¬های پایینی بیشترین مواد ذخیره¬ای را منتقل کردند اما بیشترین بازده انتقال مجدد مربوط به میان¬گره زیر پدانکل بود. تنش خشکی انتقال مجدد از پدانکل را افزایش و از میان¬گره زیر پدانکل و میان¬گره¬های پایینی را کاهش داد. مصرف روی در شرایط تنش باعث افزایش انتقال ذخایر از هر سه بخش ساقه شد. در شرایط تنش خشکی، عملکرد دانه با بازده انتقال مجدد از هر سه بخش ساقه و از کل ساقه، وزن مخصوص میان¬گره زیر پدانکل در مراحل
- Abstract
- Abstract During two crop seasons 2011-2013, eleven wheat genotypes WS-82-9, Sirvan, WS-86-14, Pishtaz, Parsi, Back-cross-Roshan, Arg, Roshan, Pishgam, Alvand and Mahdavi were evaluated under three treatments including normal irrigation, drought stress after anthesis and drought stress after anthesis with foliar application of zinc at stem elongation and booting. Grain yield and yield components, agronomic traits, flag leaf water status, physiological traits related to current photosynthesis and stem reserves remobilization, and grain quality were evaluated. Based on grain yield, stress intensity were 0.50, so post- anthesis drought reduced grain yield of the genotypes between 36.2% in WS-82-9 to 59.0% in Parsi. In grouping genotypes based on Fernandez, Varieties Pishgam, Sirvan and pishtaz were classified in group A (high yielding under both stress and non-stress conditions) and varieties Roshan and Back- cross-Roshan in group D (low yielding under both stress and non-stress conditions). Grain yield increased by an average of 7.3% under zinc foliar application but the reaction of genotypes varied between 5.2% in Pishgam to 9.8% in Back-cross-Roshan. Drought stress reduced both grain filling period and rate. Zinc application had no effects on grain filling period but improved grain filling rate. Drought caused reduction in RWC, soluble protein, photochemical efficiency of photosystem II (based on Fv/Fm) and CTD (canopy temperature depression, but Proline and canopy temperature were increased. Zinc foliar application relatively improved some traits such as RWC, flag leaf soluble protein and CTD. Remobilization of stem reserves were estimate based on direct and indirect methods. Among three stem parts, lower internodes remobilized the most amount of reserves, but penultimate had the most remobilization efficiency. Drought stress increased remobilization from peduncle but decreased remobilization from penultimate and lower internodes. Under post- anthsis drought stress, there was significant positive correlations between grain yield with remobilization efficiency from all stem parts, penultimate specific weight at anthesis and at beginning of grain filling, WSC specific content of penultimate at anthesis and at beginning of grain filling, and remobilization from peduncle. In all three parts of stem, WSC were strongly correlated with dry weight of that part. Based on the results of this research, for improving the post-anthesis drought tolerant wheat varieties, integrating the ability of maintain current photosynthesis and also most efficient remobilization of stem reserves are necessary. In order to achieve this aim some traits such as RWC under stress, CTD, penultimate and lower internodes reserves shoud be noticed. Results showed that zinc foliar application improved grain filling rate and therefor grain yield via affecting both current photosynthesis related traits and remobilization related traits. Key words Drought stress, Proline, Remobilization, Water soluble carbohydrates, Zinc foliar applicaton
