عنوان پایان‌نامه
بازسازی معنایی فقر: تحلیل گفتمان های تاریخی فقر در ایران
- رشته تحصیلی
- جامعه شناسی توسعه روستایی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 78241;کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی شماره ثبت: 4999 رس;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 78241;کتابخانه دانشکده علوم اجتماعی شماره ثبت: 4999 رس
- تاریخ دفاع
- ۲۶ دی ۱۳۹۵
- دانشجو
- صدیقه پیری
- استاد راهنما
- موسی عنبری
- چکیده
- در این رساله محقق با خروج از فضای غالب مطالعات فقر در جامعه ایرانی بر آن است گفتمان جدید فقر را با آنچه در تاریخ سنتی ایران وجود دارد، روبرو و مقایسه کند. به این معنا که با مطالعه سیر تطورات گفتمانی فقر به چگونگی تبدیل شدن آن به مسئله ای اجتماعی بپردازد. برخی از مهم ترین سؤالات تحقیق عبارتند از اینکه در تاریخ جدید ایران چه گفتمانی از فقر وجود دارد و فقر چگونه پروبلماتیک و مسئله ساز می شود؟ در دوره های قبل از مدرن ایران چه صورتبندی گفتمانی از فقر وجود دارد؟ و چه رخدادهایی موجب شد گونه جدیدی از گفتار و کردار راجع به فقر به وجود آید؟ رویکرد مفهومی تحقیق، پساساختارگرایی فوکویی و روش تحقیق، تبارشناسی است. علاوه بر متون و رساله های کلاسیک و مهم تاریخ قدیم و جدید ایران، از اخبار، روزنامه ها، مجلات، آرشیو ها، پرونده‌ها، اسناد درجه یک دولتی، گزارش های مخابره‌شده، گزارش های دولتی، قوانین، نامه ها و شکایت نامه ها برای کشف گفتمان های فقر استفاده شده است. در این تحقیق نشان داده شد است که تعریف فقر نوعی «عبارت پردازی و یا تعبیری فرهنگی» است، فقر نه امری با ماهیتی بنیادین بلکه در هر دوره و در نسبت با رویدادها، گزاره ها، مفاهیم و موضوعات خاص، فرماسیون خاصی به خود می گیرد. دو گفتمان مسلط فقر در تاریخ ایران قابل تفکیک اند. گفتمان اخلاق‌گرا و گفتمان مدیریت گرا. در گفتمان اخلاق گرا برخلاف گفتمان نوین که در آن فقر به مسئله ای سیاسی تبدیل می شود، به فقر به عنوان «مسئله» نگریسته نمی شود؛ در این گفتمان، نگاه به فقر با ارجاع به دین، عرفان، اخلاق و مناسبات اجتماعی امکان پذیر است، به عبارتی در درون این گفتمان، به فقیر بر مبنای ارزش های دیگری غیر از سود نگریسته می شود، این در حالی است که در گفتمان مدیریت گرا نگاه به فقر فقط با ارجاع به امر اقتصادی و سودمندی میسر می شود؛ در گفتمان اخلاق گرا فقیر هم سوژه است و هم ابژه. گفتمان، گفتمان بازنمایی انسان فقیر و اساساً قائم به حضور فرد فقیر است. در این جا جامعه به نحو شگفت آوری پذیرای فقر است. گفتمان جدید، گفتمان ناپیدایی انسان فقیر است. در این گفتمان، معرفت فقرا ممنوعه و صدای آنها خاموش است؛ در گفتمان مدیریت گراکه هدف کنترل فقراست، جداسازی فقیر و ثروتمند به نهایت خود می رسد. ارتباط فقیر با گروه های دیگر جامعه و ثروتمندان نه به صورت مستقیم بلکه با حفظ فاصله و واسطه گری نهادهایی چون مراکز اقامت اجباری میسر میشود. در گفتمان اخلاق گرا مرزبندی میان فقیر و ثروتمند هنوز مرزبندی نشده و فقر و ثروت با یکدیگر نوعی همزیستی دارند. به عبارتی بهتر این دو ممکن است از هم جدا باشند اما از هم منفک نیستند. بین این دو زبان مشترکی بنام اخلاق وجود دارد؛ اما ایرانی جدید دیگر با فقر و فقیر گفت وگویی ندارد، بین این دو ناممکن می شود. فقر دیگر » عیب، نقص، ضعف، خطا و آسیب « زبان مشترکی نیست، در این جا ملاحظ? فقر خارج از کلیت مجرد جلوه های قدسی و اخلاقی ندارد بلکه نوعی نقصان است.در حالی که در گفتمان اخلاق گرا، فقر در میان سلسله مراتبی از فضیلت ها و رذیلت هاست، در گفتمان مدرن، فقر در میان سلسله مراتب آسیب های فردی و اجتماعی جای دارد؛ در گفتمان قبل، فقیر و جسم آن حامل معانی از قبیل قناعت، درایت، وارستگی و آزادگی است؛ اما در گفتمان نوین، فقیر ندار و کجرو است پس نیازمند مداخله، امداد و درمان است، درمانی خارج از قلمرو رحمت الهی چراکه فقر دیگر نه جلوهای از قرب و نزدیکی به خداست، نه تلاشی برای مقاومت علیه ظالم، نه تلاشی برای ایجاد عدالت و برابری و نه تلاش برای تهذیب نفس؛ فقر تهدیدی تراژیک و واقعیتی نگران کننده است.
- Abstract
- In this thesis, researcher beyond of dominant poverty studies, tries to compare the new discourse of poverty in Iran with what is traditional. In other words, it will study how the poverty converts to a social problem. Some of the most important research questions include: In the new history of Iran, what discourse of poverty dominates and how poverty becomes a problematic issue? Before modern history of Iran, What is discourse of poverty? And what events led to appearance new species of speech and practice of poverty. Conceptual approach is Foucault's post-structuralism and research methodology is genealogy. In addition to classic texts and historical documents, news, newspapers, magazines, archives, files, documents of state reports, government reports, rules, and complaint letters have been used to explore the discourse of poverty. The results show that poverty is a cultural and historical interpretation in Iranian history. Poverty has not an essential nature, but in every period and in relation to the events, statements, concepts and specific topics, formulates especially. Two dominant poverty discourses were identified in Iran history: Moral discourse and management-oriented discourse. Unlike the modern discourse which poverty becomes a political issue, it is not considered as a problem in moral discourse. Paying attention to poverty is possible by referencing to religion, mysticism, ethics and social relation in moral discourse. While the poverty is only valuated by the economic use and utilization in oriented-management discourse, the poor are mostly considered as social and moral value holders in moral discourse. In moral discourse the poor are both subject and object, it means that poor is represented and integrated in the society amazingly, while the management-oriented discourse disappearances the poor. In the latest discourse that the purpose is to control the poor, separating rich and poor increases significantly, while wealth and poverty coexists in moral discourse and ethic is the common language between them. In the management-oriented discourse, the poor communicates with others indirectly through the institutions such as poorhouses and it is impossible to consider poverty without referencing to the concepts like fault, weakness, crime and damage. Poverty is not scared anymore but changed to deficiency. In moral discourse, we recognized concepts related to poverty that without them it is impossible to understand it. These concepts can be classified based on their positive and negative aspects into two categories: virtues and vices. Poverty exists among the hierarchy of social problems in oriented-management discourse, so intervention is needed by the government as it is considered a tragic threat and troubling reality. Keywords: poverty, poor, historical discourses, genealogy, disasters, techniques of poverty management, description language poverty.
