عنوان پایان‌نامه
ارزیابی آسیب پذیری جنگل های مانگرو به منظور مدیریت پایدار آنها (مطالعه موردی: استان هرمزگان)
- رشته تحصیلی
- مهندسی منابع طبیعی - جنگلداری
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 6586;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 70966
- تاریخ دفاع
- ۲۸ شهریور ۱۳۹۴
- دانشجو
- داود مافی غلامی
- استاد راهنما
- جهانگیر فقهی, افشین دانه کار
- چکیده
- جنگل¬های مانگروی جهان با در بر داشتن طیف گسترده¬ای از کارکردهای اکولوژیک گوناگون، منشاً خدمات اکولوژیک و محصولات طبیعی گوناگونی بوده و نقش مهمی در تاًمین رفاه انسانی در سطوح مختلف محلی، منطقه¬ای و جهانی بر عهده دارند. با وجود این اهمیت، تنش¬ها و آشفتگی¬های طبیعی و انسان پدید مختلفی سبب تخریب و از بین رفتن این اکوسیستم‌های ساحلی منحصر به فرد می¬شود. نتیجه مستقیم تخریب و از بین رفتن مانگروها، افزایش صدمات ناشی از وقوع فرسایش، سیل، امواج طوفانی و سونامی بر جوامع انسانی و زیرساخت های واقع در نواحی ساحلی است. از این رو، انجام برنامه¬ریزی¬ و فراهم آوردن ابزارهای مناسب برای کاهش اثرات نامطلوب مخاطرات محیطی، اجتناب ناپذیر است. دستیابی به هدف فوق وابسته به وجود آگاهی و اطلاعات کافی و دقیق درباره آسیب¬پذیری این اکوسیستم¬ها نسبت به عوامل مخرب گوناگون است. ارزیابی آسیب-پذیری از طریق شناسایی تنش¬ها و آشفتگی¬های باقوه (طبیعی و انسان پدید) و نیز برآورد درجه حساسیت مانگروها، امکان پیش بینی اثرات و انتخاب به راه¬کارهای مناسب را برای مدیریت پایدار این اکوسیستم¬ها فراهم می¬آورد. لذا هدف این مطالعه نیز بررسی آسیب¬پذیری رویشگاه¬های مانگرو استان هرمزگان نسبت به تنش¬ها و آشفتگی¬های گوناگون محیطی است. برای دستیابی به هدف فوق، در مرحله نخست، با اجرای روش دلفی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP)، مهم¬ترین تنش¬ها و آشفتگی¬های موثر بر ساختار و عملکرد رویشگاه¬های مانگرو استان هرمزگان، طبقه¬بندی و وزن¬دهی شدند. بر این اساس، تعداد 8 تنش و آشفتگی محیطی شامل بالا آمدن سطح آب دریا، تندباد، دماهای بیشینه، فرسایش و رسوب¬گزاری، خشکسالی، کاهش جریان آب شیرین ورودی به محیط ساحلی، فعالیت¬های صیادی و آلاینده¬ها، انتخاب و وزن¬دهی شدند. در مرحله بعد، تغییرات هر یک از تنش¬ها و آشفتگی¬های منتخب با استفاده از شاخص های مناسب در سطح حوزه¬های رویشگاهی خمیر، تیاب، سیریک و جاسک، نقشه¬سازی و بی¬مقیاس و در وزن حاصل از اجرای فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) ضرب شدند. در مرحله دوم، برای تعیین درجه حساسیت زیست محیطی حوزه¬های رویشگاهی مورد بررسی، تعداد 9 معیار حساسیت شامل پوشش گیاهی، بستر رویشگاه، حیات¬وحش، جابجایی رسوبات، جابجایی آب، شبکه غذایی، اهمیت اقتصادی، اهمیت آموزشی و پژوهشی و اهمیت تفرجی انتخاب شدند.
- Abstract
- Abstract Nowadays, having wide range of different ecological functions, Mangrove forests of the world are the origin of many ecological services and natural products and play an important role in maintaining human well-being at different local, regional and global scale. Despite this importance, various natural and anthropogenic stresses and disturbances caused destruction and loss of these unique coastal ecosystems all over the world. A direct result of mangroves destruction is damage to coastal communities and infrastructures caused by occurrence of erosion, flood, storm and tsunami. Therefore, planning and providing appropriate tools to reduce the adverse effects of stresses and disturbances are inevitable. Achieving this goal depends on the existence of adequate and accurate information about the vulnerability of mangroves to various destructive factors. Vulnerability assessment, through the identification of potential stresses and disturbances (natural and anthropogenic) as well as estimation of the degree of sensitivity of mangroves, provides the ability to predict the effects and choosing the appropriate solutions for the sustainable management of these ecosystems. Therefore, the aim of this study is the vulnerability assessment of mangrove forests of Hormozgan province to various environmental stresses and disturbances. To achieve this goal, at the first stage, using Delphi method and fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP), the most important stresses and disturbances affecting the structure and function of mangroves were weighted and categorized. Accordingly, the number of eight environmental stresses and disturbance including sea level rise, storm, maximum temperature, erosion and accretion, drought, reduction in the flow of fresh water entering the coastal environment, fishing activities and pollutants were selected and weighted. Then, the selected stresses and disturbances were mapped and standardized using appropriate indicators and multiplied by weights resulting from the implementation of Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP). In the second stage, to determine the degree of environmental sensitivity of mangroves, the number of nine sensitivity criteria including vegetation, habitat substrate, wildlife, sediment transport, water displacement, Food Network, economic importance, the importance of education and research and also, recreational importance, were selected. Then, selected criteria were mapped and standardized using appropriate indicators and multiplied by weights resulting from the implementation of Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP). Finally, standardized maps of environmental stresses and sensitivity criteria were integrated using appropriate functions of ArcGIS10 software and vulnerability map of mangroves in Khamir, Tiab, Sirik and Jask sites were prepared in three categories of low, medium and high vulnerability. Results showed that regarding to current status of mangrove forests of Hormozgan province, natural stresses and disturbances generally have more importance than other negatively effective factors; so, sea level rise and sediment displacement were placed in the second and third priority in the final ranking, respectively. Results also showed that among various climatic effective factors, sea level rise has higher importance than other factors. These results weren’t unexpected at all; other scientists in the other parts of the world also expressed that sea level rise is one of the most important climatic factors affecting on current and future decrease of area and health of mangroves in all over the world. Results of mapping environmental stresses and disturbances showed that mangroves of Jask and Khamir sites were exposed to the lowest and highest severity of selected environmental stresses and disturbances, respectively. The results of degree of environmental sensitivity of mangrove forests of Hormozgan province showed that mangroves of Sirik and Khamir sites had the lowest and highest degree of environmental sensitivity, respectively. The results of vulnerability assessment of Khamir, Tiab, Sirik and Jask sites using degree of environmental sensitivity and the severity of selected environmental stresses and disturbances showed that degree of vulnerability of mangrove sites was as follow: Khamir site>Tiab site>Sirik and Jask sites Finally, Results of the this study could be used as decision making supporting tool and play an important role in efficiency and success of sustainable planning and management of mangrove forests of Hormozgan province. Keywords: Environmental stresses and disturbances, degree of environmental sensitivity, vulnerability assessment, mangrove forests of Hormozgan province
