عنوان پایان‌نامه
مهاجرت علویان به ایران و گسترش تشیع از ابتدای قرن سوم هجری تا بر آمدن آل بویه
- رشته تحصیلی
- تاریخ و تمدن ملل اسلامی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 558د;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 71288
- تاریخ دفاع
- ۰۶ مهر ۱۳۹۴
- دانشجو
- زهره دهقان پور
- استاد راهنما
- علی بیات
- چکیده
- مهاجرت اعراب به ایران که از ابتدای فتوحات آغاز شده بود در دوره عباسی نیز ادامه یافت. بنا به داده های منابع متعدد تاریخ اسلام، یکی از علل رشد فزاینده گروش ایرانیان به اسلام در دوره عباسی، و مخصوصا اسلام با قرائت شیعی؛ مهاجرت های گسترده علویان از گروههای مختلف حسینی، حسنی، اطرفی، عباسی و حنفی؛ و با گرایش های امامی، زیدی، اسماعیلی به مناطق مختلف ایران است. مساله مطرح شده در این پژوهش، گسترش اسلام با قرائت شیعی در ایران از ابتدای قرن سوم هجری تا برآمدن آل بویه در نتیجه حضور مهاجران علوی است. مهاجران که دارای انگیزه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، دینی و ... بودند در مناطق پنج گانه ایران( ایران شرق و شمال شرق؛ ایران شمال و شمال غرب؛ ایالت جبال؛ ایران جنوبی؛ و ایران جنوب شرقی) استقرار یافتند. مهاجرت علویان در پنج دوره مهم تاریخی: زمان ولیعهدی امام رضا در ابتدای قرن سوم هجری؛ خلافت متوکل؛ قیام یحیی بن عمر در کوفه؛ تشکیل حکومت علویان طبرستان؛ و مهاجرت اسماعیلیان به ایران صورت گرفت. بستر سیاسی فراهم شده توسط مأمون، خلیفه عباسی، در ابتدای دوره زمانی این پژوهش، زمینه را برای فعالیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مهاجران، و در رأس آن امام رضا و اصحاب و شیعیان ایشان، آماده ساخت و زمینه ساز تحولات مهم فرهنگی در ایران گردید. امام رضا(ع) در بستر سیاسی موجود، با ایجاد وحدت در بین فرقه ها و گرایش های مختلف اسلامی(اعم از شیعه و سنی) و با مطرح کردن گفتمان امامت و انجام فعالیت های مختلف فرهنگی؛ زمینه ساز گسترش تشیع در ایران گردید. با مهاجرت گسترده علویان زیدی، تشکیل دولت شیعی مذهب در طبرستان در اواسط قرن سوم هجری ممکن شد. حضور علویان اسماعیلی مذهب نیز در اواخر قرن سوم هجری آغاز شد و تداوم یافت. با حضور و استقرار گروههای مختلف علوی در شهرها، روستاها و مناطق دور افتاده ایران، و در نتیجه فعالیت های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنان، و تعامل با بومیان؛ به تدریج زمینه برای نفوذ اسلام، و گسترش آن در بین طبقات خاصه و عامه جامعه ایرانی فراهم آمد و گسترش اسلام شیعی رشد فزاینده ای یافت. بیشترین تعداد مهاجران این دوره را علویان حسینی، و حسنی و بعدتر اطرفیان، عباسیان و حنفیان به خود اختصاص می دادند. مناطق خراسان، شمال ایران و جبال بیشترین تعداد مهاجران را داشتند و کمترین تعداد مهاجران در جنوب شرق ایران(مکران) حضور یافتند. در خراسان علویان حسینی بیشترین تعداد را داشتند، در شمال ایران علویان حسنی تعداد بیشتری را به خود اختصاص می دادند و در ایالت جبال نیز حسینیان پرشمارترین گروه بودند.
- Abstract
- Arab immigration to Iran, which was started at the beginning of the conquestcontinued in the Abbasid period. According to multiple sources of data on Islam, one of the reasons for the growing Iranian trend to Islam especially Shi'a in Abbasid period. In the Abbasid period extensive migration of Alevis in different groups such as Husseini, Hasani, Atrafi, Abbasid and Hanfi and with different tendencies such as Imami, Zeydi, Ismaeili to different regions of Iran. The issue expressed in this research Spread Shia Islam in Iran since the beginning of the third century AD to the rise the Buyids a result of the presence of immigrants is Alevis. Immigrants who have different motivations, political, social, economic, religious, and were in five different regions of Iran (Iran East and North East, Iran, North and North West, Mountain Province, southern Iran, and Iran SE) were established. Alevis migration occurred in 5 important historical period and includes the migration of Alevis at the time the Crown Prince of Imam Reza at the beginning of the third century, a period Mutawakil, Yahya ibn Umar uprising in Kufa, the Government of Tabaristan Alevis and Ismailis emigrated to Iran. At the beginning of the Abbasid Caliph al-Ma'mun political context provided by this research period, setting the stage for political, social and cultural rights of migrants, and on top of it Imam Reza and his companions, prepared the ground for important cultural developments in Iran. Imam Reza (AS) in the current political context, by creating unity among various Islamic sects and trends (both Shia and Sunni) and introducing the discourse and the multiple cultural activities, underlies the spread of Shiism in Iran. By the massive immigration of Zaidi Alevis, form a Shia government was possible in the of Tabaristan in the middle of the third century. Sadat's Ismaili religion began in the late third century and continued. And the establishment of various Alevi groups in urban, rural and remote areas of Iran, and as a result of the activities of political, social and cultural, and interact with the natives, to gradually influence of Islam, and spreading it among specific and general classes provided in the Iranian society and the spread of Shia Islam has grown increasingly. The greatest number of immigrants of this period allocated to Alevis, Hussein and Hosni and later Atrfyan, Abbasids and Hanafi. Khorasan regions, northern Iran, and the mountain had the largest number of immigrants and the lowest number of immigrants was attended in the North East (Mokran). Alevis in Khorasan Hussein had the the greatest number, in northern Iran, Alevis in hasani trend attended in northern Iran and the Mountain states had also Hosseinian largest group.
