عنوان پایان‌نامه
ارزیابی اکوتیپ های مختلف آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis) در رویشگاه طبیعی و تحت شرایط کم آبی در مزرعه
- رشته تحصیلی
- مهندسی منابع طبیعی - محیط زیست
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی شماره ثبت: 6431;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 69474
- تاریخ دفاع
- ۰۹ شهریور ۱۳۹۴
- دانشجو
- جلال خورشیدی
- استاد راهنما
- وحیده ناظری جونقانی, مجید شکرپور
- چکیده
- چکیده آویشن دنایی )Thymus daenensis subsp. daenensis( یکی از گونه های اندمیک آویشن در ایران است که به دلیل میزان تیمول باال دارای اهمیت زیادی در صنایع مختلف دارویی، غذایی و بهداشتی می باشد، بنابراین ارزیابی اکوتیپ های مختلف آن در جهت حفظ و اهلی سازی آن حائز اهمیت است. در این مطالعه هشت اکوتیهپ ایهن گیهاه در رویشهگاه طبیعی و در شرایط مزرعه تحت تنش کم آبی مورد ارزیابی های مورفولوژیک، فیتوشهیمیایی و فیزیولوژیهک قهرار گرفتنهد. تیمارهای آبی شامل آبیاری نرمال، قطع آبیاری در مرحله گلدهی و قطع آبیاری در مرحله رویشی بودند. آزمایش به صهورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و دو سال انجام گرفت. نتهای نشهان داد کهه بهین اکوتیپ ها در مورد اکثر صفات تفاوت معنی دار وجود داشت. در شرایط رویشگاه طبیعی بیشترین درصد اسانس مربهو بهه اکوتیپ اراک و کمترین مربو به اکوتیپ های مالیر 4 و مالیر 2 بود. بین درصد اسانس با میانگین دمای روزانه، سهنگین بودن بافت خاک و میزان آهک خاک همبستگی مثبت و با تعداد ساعات آفتابی همبستگی منفی دیده شد. تیمول جزء غالب اسانس در همه اکوتیپ ها بود. خوشه بندی اکوتیپ ها ارتبا نزدیکی با فاصهله جغرافیهایی اکوتیهپ هها نداشهت. ارزیهابی اکوتیپ ها در شرایط مزرعه نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی داری روی درصد اسانس نداشت و روی عملکرد اسانس و ماده خشک تنها در سال دوم معنی دار بود. اکوتیپ ها در هر دو سال تفاوت معنی داری از نظر عملکهرد اسهانس و مهاده خشک داشتند ولی از لحاظ درصد اسانس تنها در سال اول اختالف معنی داری با هم داشه تند. جهزء غالهب اسهانس تحهت شرایط تنش در همه اکوتیپ ها به جز اکوتیپ زاغه تیمول بود، در حالی که در اکوتیپ زاغه کارواکرول بود. اثر متقابل تنش و اکوتیپ برای میزان کلروفیل، کاروتن، پرولین و فعالیت آنزیم های کاتاالز، گلوتاتیون پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز معنی دار بود. بین درصد اسانس با رنگیزه ها، پرولین و آنزیم های اندازه گیری شده همبستگی معنهی داری دیهده نشهد. ارزیهابی تحمل به تنش اکوتیپ ها بر اساس شاخص های تحمل بهه تهنش نشهان داد کهه شهاخص ههای GMP ،HAM و MP بیشترین همبستگی را با عملکرد ماده خشک و عملکرد اسانس داشتند و بر اساس این شاخص ها، اکوتیپ جوزان متحمهل ترین و مالیر 2 و شازند حساس ترین اکوتیپ ها بودند. ارزیابی ژنتیکی اکوتیپ ها به کمک 49 آغازگر ISSR نشان داد که تنوع درون اکوتیپ ها بیشتر از تنوع بین اکوتیپ ها بود. فاصله ژنتیکی اکوتیپ ها ارتبا نزدیکی با فاصله جغرافیهایی آن هها نداشت. اکوتیپ جوزان بیشترین و اکوتیپ شازند کمترین تنوع درون گونه ای را داشتند. در بین اکوتیپ ها دو اکوتیپ شازند و خانه میران پایین بیشترین تفاوت ژنتیکی را با هم داشتند. تجزیه ارتبا خصوصیات عملکردی با نشانگرهای ISSR نشان داد که بین خصوصیات عملکردی و برخی نشانگرها رابطه معنی داری وجهود داشهت. صهفت وزن سهاقه دارای بیشهترین و صفت میزان ماده خشک دارای کمترین تغییرات تبیین شده توسط نشانگرها بودند. واژه های کلیدی: آویشن دنایی، کم آبی، ISSR، اسانس
- Abstract
- Thymus daenensissubsp. daenensis is an endemic medicinal plant in Iran that due to high Thymol percentage has great importance in pharmaceutical, alimentary and hygienic industries. Therefore evaluation of different ecotypes of this species is necessary to plant preservation and domestication. In this study, eight ecotypes of this plant were evaluated for morphological, phytochemical and physiological characteristics under their habitats and field condition with water stress treatment. The experiment was run as split plot design based on RCBD with three replicates. Three irrigation treatments (normal irrigation, stop irrigation at the start of flowering and at the vegetative stages) were considered as main plots. Sub plots were formed by the ecotypes. The results of habitat condition showed that effect of ecotype were significant for many of the studied traits. The highest essential oil percentage was obtained in Arak ecotype and the lowest essential oil percentages were obtained in Malayer 1 and Malayer 2 ecotypes. Positive correlation between essential oil percentage and mean daily temperature, heavy soil texture and amount of lime and also negative correlation between essential oil percentage and number of sunny hours were observed. Thymol was dominant component of essential oil in whole of the ecotypes. Clustering of the ecotypes didn’t have close correspondence with geographical distance. Study of the ecotype under field condition appeared that water stress had no significant effect on essential oil percentage. Effect of water stress on essential oil and dry matter yield were significant only in second year. The ecotypes under different level of irrigation showed different responses for essential oil and dry matter yield in tow year. Under water stress, Carvacrol was dominant component of essential oil in Zaghe ecotype while in others, Thymol was dominant. The ecotypes under different level of irrigation showed different responses for Chlorophyll, Carotens, Proline and activity of Catalase, Glutathione peroxidase and Polyphenol oxidase enzymes. There were no associations among essential oil percentage, pigments and enzymes. The indices of GMP, MP and HAM had the highest positive correlations with dry matter and essential oil yield. So they were the best indices for selecting the most tolerant and superior ecotypes. Attention to these indices, the ecotype of Jowzan may be an appropriate option for future breeding studies. Molecular evaluation of ecotypes by 13 primers of ISSR marker showed that genetic diversity within the ecotype was higher in compare to that among the ecotypes. The genetic distance of the ecotypes had no correspondence with geographical distance. The ecotypes
