عنوان پایان‌نامه
نا خود آگاهی متن و بازتاب ایدئولوژی در ادبیات نمایشی ایران
- رشته تحصیلی
- تئاتر
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه پردیس هنرهای زیبا شماره ثبت: 11878;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 81480;کتابخانه پردیس هنرهای زیبا شماره ثبت: 11878;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 81480
- تاریخ دفاع
- ۰۶ خرداد ۱۳۹۶
- دانشجو
- مریم دادخواه تهرانی
- استاد راهنما
- فریندخت زاهدی
- چکیده
- عبارت ناخودآگاهی اولین بار در روانشناسی توسط فروید و در تحلیل ذهن بیمار، و سپس در تحلیل و مطالعات ادبی مورد استفاده قرار گرفت. اما در ادامه ی سده ی بیستم و با ظهور رویکردهای انتقادی متفاوت، عبارات روانکاوانه تعریف جدیدی یافتند و برای اهداف متفاوتی مورد استفاده قرار گرفتند. یکی از این تعاریف جدید ناخودآگاهی متنی، ابداع جاناتان کالر بود و عبارت دیگر، ناخودآگاه سیاسی توسط فردریک جیمسون ارائه شد. مفهوم اول بر وجه متنیت تاکید دارد و تعریف دوم، چنان که آشکار است، وجوه سیاسی-اجتماعی را در نظر می گیرد. ناخودآگاه سیاسی برگرفته از مارکسیسم آلتوسری و پس از آن نظریه ادبی پیر ماشری بود. آلتوسر ایدئولوژی را رابطه ی خیالی فرد با موقعیت واقعی وجودش می داند. در عین حال او بر خوانش سمپتوماتیک تکیه دارد که به ناگفته¬ها و سکوت های متن می پردازد. ماشری، جیمسون و ایگلتون با بهره گیری از نظریات او و دخل و تصرف در آنها، مبنای یک نظریه ادبی برای تحلیل ناخودآگاهی و ایدئولوژی در متن را فراهم می آورند. این پایان نامه نیز با تکیه بر ناخودآگاهی متنی/سیاسی و نظریه ی ادبی مذکور، ابتدا به شرح و توصیف وضعیت اقتصادی-اجتماعی ایران در بازه ی زمانی 1340 تا 1357 می پردازد تا شرایط تولید تئاتر را دریابد. سپس با انتخاب آثار چاپ و اجرا شده از سه تن از نمایشنامه نویسان برجسته ی این دوره، اکبر رادی، بهرام بیضایی و عباس نعلبندیان، تلاش می کند تا تاثیر شرایط تولید عمومی و شرایط تولید تئاتری را در آنها دریابد. به این ترتیب تاثیر دوسویه ی تاریخ و تئاتر بر یکدیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت و از سوی دیگر به این مسئله پرداخته خواهد شد که چطور تئاتر می تواند محملی باشد برای شناخت تاریخ به مثابه امر واقع. چرا که تاریخ قابل شناخت نخواهد بود مگر در شکل متنی آن و این متنیت را در تئاتر جستجو خواهیم کرد.
- Abstract
- The unconscious was first used by Freud in analyzing patient’s mind, but since has been applied to literary theory and analysis. During 20th century and with recent critical approaches, psychoanalytic concepts have been defined differently and applied for new goals. One of these new definitions was textual unconscious by Jonathan Culler and the other was the political unconscious coined by Fredric Jameson. The former relies on textuality and its relation with text’s unconscious and the latter considers social-political aspects, as is obvious. The political unconscious is indebted to Althusserian Marxism and Pierre Macherey’s literary theory. Althusser sees ideology as the imaginary relation of subject with her real condition. He also emphasizes on symptomatic reading which considers the unsaid and silences in reading the text. Macherey, Jameson and Eagleton the provide the literary theory for this thesis in order to examine the unconscious and its relation with ideology in plays. This research relies on these concepts and after describing the social-economical state of Iran in 1960’s and 1970’s, provides a basis for applying ideology and theatrical mode of production to selected plays of that era. In this way the mutual relation of theater and history as the real would be examined; since history is not comprehensible but in textual form and we well find this form in theater. Keywords: The Unconscious, Ideology, Text, Theater, Theatrical mode of production.
