عنوان پایان‌نامه
تحلیل مفهومی کرامت در قرآن و روایات در پرتو دانش معنا شناسی و ملاک های سنجش آن در رفتار ارتباطی
- رشته تحصیلی
- تاریخ و تمدن ملل اسلامی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 591د;کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 591د
- تاریخ دفاع
- ۱۹ تیر ۱۳۹۶
- دانشجو
- مریم قاسم احمد
- استاد راهنما
- احد فرامرز قراملکی, عبدالهادی فقهی زاده
- چکیده
- «کرم» از مفاهیم مألوف و پر افتخار جاهلی است. اشاره به این مفهوم در نخستین آیات وحی، حاکی از اهمیت آن در جهانبینی قرآنی است. با این وجود تصریح آیات قرآن به تصحیح باور «کرامت» جاهلی از حیث مصداق و مفهوم، به وضوح بیانگر تقابل دو جهانبینی است. برای درک دقیق مفهوم قرآنی «کرامت» باید چگونگی و فرآیند انتقال آن را از جهانبینی قدیم(قبل از اسلام) به جدید(اسلام) و تفکیک معنای «پایه اساسی» از معنای «پایه نسبی» به درستی دریافت. فاصله تاریخی از گفتمان عصر نزول، عدم آشنایی با فرهنگ و جهانبینی قومی مخاطبان نزول و درک و دریافت دقیق مفهوم «کرامت» آنگونه که قرآن از آن سخن می‌گوید، محدودیت‌هایی است که ضرورت به کارگیری روش‌هایی علمی و کارآمد چون معناشناسی، روان‌شناسی، تاریخ، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی و....را در بررسی مفهوم «کرامت»، دوچندان می‌سازد. بررسی آثار مربوط به مفهوم «کرامت» نشان می‌دهد که هر پژوهشی تنها از زاویه علمی خاص به این مفهوم می‌نگرد. در حالیکه «کرامت» از آنجا که مسئله‌ای چندتباری است نیازمند بررسی میان‌رشته‌ای است. در این پژوهش به کمک رویکرد معناشناسی تاریخی فرایند معناسازی «کرم» در زبان‌های سامی تا زمان قرآن بررسی شده و ما را به معانی انگور، شراب، زمین حاصلخیز و پر محصول، بارش باران، بخشش، شرافت، احترام و اعتبار در زبان‌های سامی رهنمون می‌سازد. با بررسی معانی به دست آمده، از آنجا که معانی اخیر بخشش، احترام، شرافت و اعتبار فقط در زبان عربی ظهور داشته است، بررسی فرایند تحول معنایی ریشه «کرم» در فرهنگ عصر نزول به مدد رویکرد معناشناسی قومی و دیدگاه‌های انسان‌شناسی اقتصادی از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود و ما را به شناسایی دقیق‌تر روابط همنشینی و جانشینی ریشه «کرم» در قالب همنشین‌های: «رب، مغفره، رزق، اجر، مضاعفه، رسول، تقوی، غنی، و اهانه» و در گام بعد جانشین‌های ریشه «کرم»: «رحمه، طیب، عظیم، امین، انفاق، اعطا، و حمید» رهنمون می‌سازد. از آنجا که در این پژوهش علاوه بر استخراج معانی، تحلیل معانی و دستیابی به مؤلفه‌های معنایی ریشه «کرم» نیز مورد نظر خواهد بود، نتایج حاصل از معناشناسی ساختاری بر اساس رویکردهای تحلیل منطقی، به دو بخش همنشین و جانشین‌های مصداقی و مفهومی متمایز می‌شوند. در گام نخست تحلیل و بررسی همنشین و جانشین‌های مصداقی «کرم» و در مرتبه بعد همنشین و جانشین‌های مفهومی آن، دستیابی ما را به مؤلفه‌های معنایی ریش? «کرم» ممکن می‌سازد. بر این اساس دهش توام با شرافت ذاتی به مثابه یک رفتار ارتباطی، مولفه‌های لازم و ملزوم یکدیگر ریشه «کرم» به شمار می‌آیند. بر مبنای این دستاورد که حاصل رویکردهای معناشناسی و تحلیل منطقی است، می‌توان کارکرد کرامت را به مثابه رفتاری ارتباطی در چهار گونه رفتار درون‌فردی، میان‌فردی، فرافردی و محیط زیست، بررسی نمود. بر مبنای استخراج این مؤلفه‌های معنایی، سنجش‌پذیری «کرامت» از طریق شاخص‌های هردو مؤلفه «دهش» و «شرافت» از قبیل غنی، عزیز، مغفره و...و نیز زیر ملاک‌های «کرامت» ممکن خواهد بود
- Abstract
- The word "karam" (meaning "favor" in English) is one of the words which the Arabs were very proud of in the pre-Islam era. The fact that the word is used in the early verses of the Holy Quran shows its importance in the Quranic world-view. However, the Holy Quran's insistence on rectifying the concept of "keramat" and its form and content in the pre-Islam Arab world shows the conflict between two world views. In order to understand the exact Quranic meaning of Keramat we need to examine the way this concept was transferred from the old era (pre-Islam) to the new one (Islamic era). We also need to delve into the classification of "basic meaning" to "relative meaning". The lack of a historical knowledge about the specifications of the times when the Holy Quran was revealed to the Prophet and the personality of the people at those times makes it doubly necessary to adopt a scientific approach based on history, psychology, anthropology, semantics, sociology etc. Examining the studies conducted on the subject of Keramat tells us that each study has dealt with it from a certain scientific methodology. However, since Keramat is related to various fields, it requires Interdisciplinarity. This study employed a historical semantics to trace the meanings of the word Keramat back to its Semitic roots and arrived at different meanings such as grapes, wines, arable land, rainfall, forgiveness, respect, honor, and credit (only in Arabic). Since the word can mean forgiveness, respect, honor and credit in Arabic, it becomes even more important to dissect its significant content in the historical, sociological, ethnic and economic contexts concurrent with the times the Holy Quran was revealed to the Prophet of Islam. Such an approach will lead us to understand why the word Keramat has been associated with words like 'رب' (God), 'مغفره' (salvation), 'رزق' (livelihood), 'اجر' (reward), 'مضاعفه' (redouble), 'رسول' (messenger), 'تقوا' (Godfearingness), 'غنی' (richness), and 'اهانه' (disrespect). In the next step this method will lead us to the word "karam" and how it came to be associated with words such as 'رحمه' (mercy), 'طیب' (wellness), 'عظیم' (huge), 'امین' (trustworthy), 'انفاق' (endowment) and 'حمید' (the most exalted). Since in this study not only the meaning of the word 'karam' will be extracted but also its semantic analysis and semantic components will be dealt with, the results of the structural semantics will be will be divided into two groups based on logical analysis: associate words and formative/content-based replacements. Analyzing and dissecting the associates and replacements for the word “Karam” as the first step and examining its conceptual replacements as the second step, will enable us to acquire the conceptual components of the roots of Karam. In this line, forgiveness coupled with intrinsic honor as a communicative behavior is considered as the prerequisite components for the roots of Karam. Based on this achievement which is a result of semantic approaches as well as rational analysis, one can examine “Keramat” as a communicative behavior which itself comes under the four categories of internal-individual, inter-individual, beyond-individual and environmental. Once such a semantic component is extracted, it would become feasible to evaluate “Keramat” through the associated components of “forgiveness” and “honor” such as Ghani (rich), Maghferah (absolution), Aziz (revered) as well as through the under-categories of Keramat itself.
