عنوان پایان‌نامه
سیاست گزاری ومدیریت محیط زیستی منابع آب شیرین ،منطقه مطالعاتی :حوضه آبریزخزر
- رشته تحصیلی
- محیط زیست - برنامه ریزی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده محیط زیست شماره ثبت: ENV 1391;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 72496
- تاریخ دفاع
- ۰۷ دی ۱۳۹۴
- دانشجو
- امیر هدایتی اقمشهدی
- استاد راهنما
- حمیدرضا جعفری
- چکیده
- افزایش کارایی مصرف آب در همه بخش‌ها، برای پایداری منابع آب برای همه مصرف کنندگان لازم است. افزایش تقاضای آب توسط انسان‌ها و تنها اقزایش کارایی اندک در بعضی بخش‌ها موجب ناپایداری منابع آب در بسیاری از نقاط شده است. با این وجود توان بالقوه برای بهره‌وری منابع آبی در بسیاری از نقاط همچنان وجود دارد. حوضه آبریز خزر، یکی از شش حوضه اصلی آبریز کشورمان می‌باشد، که خود دارای هفت زیرحوضه درجه دو می‌باشد. این حوضه آبریز اگرچه نسبت به سایر حوضه‌های اصلی پر بارش‌تر می‌باشد، اما بدلیل نداشتن سیاست و استراتژی اصولی ناشی از شناخت کافی نسبت به این زیرحوضه، در معرض بحران‌های کمی و کیفی منابع آب قرار دارد. روش تحقیق در این رساله به این صورت است که؛ ابتدا سیاست‌های رایج مدیریت منابع آب در سطح جهان در قالب شرایط حوضه آبریز خزر مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص شد که، سیاست بازارگرا برای بکارگیری در کل حوضه خزر به‌عنوان سیاست واحد مناسب نیست و باید از سیاست توام عرضه و تقاضا محور استفاده شود. در مرحله بعد نوبت به بخش آمایش منابع آب رسید که برای این کار، ابتدا برای تعیین وضعیت منابع آب شیرین حوضه آبریز خزر، شناخت جامع و کاملی با استفاده از مدل DPSIR حاصل شد. سپس پارامترهای فشار بر منامع آب این حوضه که به کمک مدل DPSIR مشخص شدند، در دو دسته معیار عمده انسانی و غیرانسانی و در قالب هشت زیرمعیار، به کمک پرسشنامه و نظرات 36 متخصص برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیستی و منابع آب، و با استفاده از روش FANP امتیازدهی و اولویت‌بندی شدند، سپس نقشه‌های لایه‌های اطلاعاتی به کمک نرم افزار Idrisi تهیه شدند، و در نهایت، لایه‌های اطلاعاتی، توسط نرم افزار Arc GIS و بر اساس عملگر Sum منطق فازی رویهم‌اندازی شدند و نقشه نهایی تهیه شد. نتایج مرحله آمایش منابع آب شیرین حوضه آبریز خزر نشان می‌دهد که در بین هشت زیرمعیار موثر در زمینه سیاست‌گذاری، آمایش و مدیریت محیط‌زیستی منابع آب شیرین در حوضه آبریز خزر، مصرف آب کشاورزی با 243/0 امتیاز و سدسازی با 039/0 امتیاز به ترتیب مهترین و کم اهمیت‌ترین زیرمعیارها شناخته شدند. همچنین پس از رویهم‌اندازی و امتیازدهی به زیرحوضه‌های آبریز خزر، زیرحوضه ارس با 499/0 امتیاز، از لحاظ سیاست‌گذاری، آمایش و مدیریت منابع آب شیرین در کل حوضه آبریز خزر بهترین وضعیت را به خود اختصاص داده است،
- Abstract
- Increasing water-use efficiency in all sectors is vital to ensure sustainable water resources for all uses. Human water demands, with only limited improvements in efficiency, are increasing and are already unsustainable in many regions. Nevertheless, potential exists for efficiency gains. The Caspian Basin is one of our country’s 6 main basins which includes 7 second-rate sub-basins. However this basin, compared to the other main basins, has higher rainfall, is in danger of water quality and quantity issues due to the absence of a systematic policy and strategy. In this thesis, the systematic and stable management of water resources will be studied. The methodology of the study is as follows: At first, Common policies to manage water resources in the world in terms of the Caspian basin were studied and it was found that, Market-oriented policy as the policy is not suitable for use in the all Caspian Sea areas and must be the policy of both supply and demand-oriented. Then to planning of Caspian freshwater, we using DPSIR model to recognize the Caspian basin freshwater condition; the we scored and prioritized the pressure parameters on the freshwater resources (usind DPSIR model pressure result) in the Caspian Basin into two categories of human and non-human criteria and eight sub-criteria with the help of questionnaires, the opinions of 36 specialists in environmental planning and management and using FANP. Then we prepared the designs of the data layers with the help of IDRISI software, and eventually, the data layers were Overlay in the ArcGIS and the final plan was made. The findings of the study show us that, among the 8 effective sub-criteria on environmental planning and management of the freshwater resources in the Caspian Basin, agricultural water consume with 0.243 points, and dam-making with 0.039 points, are in order considered the most and the least important sub-criteria. Besides, after compilation and scoring the sub-basins of the Caspian basin, the sub-basin of Aras with 0.499617 points has the best situation, and the sub-basin of Haraz-gharesu with 0.158627 points has the worst situation in terms of the planning and management of freshwater resources in the Caspian basin. Finally we should be detemin the Caspian freshwater parameter manageme plan based on the Supply and Demand-oriented policy that, this Caspian subbasin freshwater managent plan enacted at three high, middle and operational management levels.
