عزت‌الله نگهبان
سال و محل تولد: ۱۳۰۴، اهواز
وفات: ۱۳۸۷
رشته تخصصی: باستان شناسی
عزت‌الله نگهبان استاد و رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی، معاون فنی اداره کل باستان‌شناسی، مشاور فنی وزارت فرهنگ ایران، مشاور عالی سازمان ملی حفاظت برخی از آثار باستانی ایران و مؤسس و رئیس مؤسسه باستان‌شناسی است.
او دوره‌ی کارشناسی رشته‌ی باستان‌شناسی را در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران گذراند. سپس برای مقطع کارشناسی ارشد رهسپار مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو شد و به فراگیری علم پرداخت. وی با راهنمایی رونالد مک‌کان سیر سفال نخودی‌رنگ در منطقه خوزستان را مورد مطالعه و بررسی قرار داد. همچنین دکتری افتخاری خود را از دانشگاه تهران دریافت نمود. ایشان پس از بازگشت به میهن در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد. از اقدامات مهم او ایجاد کارگاهی دائمی در دشت قزوین برای دانشجویان باستان‌شناختی دانشگاه تهران بود. دکتر نگهبان در پنجمین کنگره بین‌المللی باستان‌شناسی و هنر ایران، به واسطه‌ی ارائه‌ی مقاله‌ای پیشنهاد کرد که خرید و فروش اشیای باستانی به صورت غیرمجاز و از طریق قاچاق ممنوع اعلام شود و کنگره را ملزم به صدور قانونی در این زمینه کرد. در دوره‌ای که پدر باستان‌شناسی ایران در جایگاه معاون فنی اداره کل باستان‌شناسی مشغول به کار بود، در جهت جذب نیرو‌های متخصص باستان‌شناس در این اداره کوشید و با استخدام کارشناسان باستان‌شناس و موزه‌دار در اداره کل باستان‌شناسی و موزه ایران باستان، به ارتقا علمی آن‌جا کمک کرد. بررسی‌های مشترک باستان‌شناسی در منطقه زاگرس مرکزی با همکاری پروفسور برید وود، کاوش در تپه مهران آباد در جنوب غرب تهران با همکاری کایلر یانگ، بررسی‌های باستان‌شناسی در استان گیلان و کشف محوطه چراغعلی تپه (مارلیک) و پیله قلعه و کاوش محوطه هفت‌تپه خوزستان از جمله اقدامات آن رادمرد بزرگ است. نگهبان به منظور معرفی و شناساندن باستان‌شناسی و تاریخ و فرهنگ ایران به جهانیان در بیش از ۴۵ کنگره بین‌المللی باستان‌شناسی مشارکت فعال داشت. آن استاد عالی‌مرتبه پیرامون حفاری مارلیک می‌نویسد: «هیئت حفاری مارلیک بالاخره توانست برای اولین بار و به‌عنوان نمونه یکی از بزرگ‌ترین گنجینه‌هایی را که در دو سه قرن اخیر در خاورمیانه پیدا شده و از نظر اهمیت و نفاست با گنجینه‌های آرامگاه توتانخامون در مصر و قبرستان سلاطین اور در بین‌النهرین برابری می‌کرد، کشف و به طریق علمی حفاری نماید و به موزه ایران باستان انتقال دهد. این اولین باری بود که یک هیئت ایرانی با صرف هزینه بسیار ناچیزی گنجینه کاملی را کشف کرد و نتایجی چنین نیکو از کار خود گرفت و با فداکاری و جانبازی در مقابل در مقابل خطرات جانی، نگذاشت آثار ملی ایران در معرض دستبرد قرارگرفته از کشور خارج گردد».
