هادی عالم‌زاده
سال و محل تولد: ۱۳۱۶، اراک
رشته تخصصی: فرهنگ و تمدن اسلامی
هادی عالم‌زاده استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی، رئیس پژوهشکده تاریخ علم، ویراستار محور اوّل دایره‌‌‌المعارف بزرگ اسلامی و عضو پیوسته بنیاد ایران‌شناسی است.
او دوره‌ی کارشناسی را در رشته فرهنگ و تمدن اسلامی و همچنین رشته زبان و ادبیات ادبیات فارسی دانشگاه تهران گذراند. مقطع کارشناسی ارشد را در رشته فلسفه و علوم تربیتی و در دانش‌سرای عالی تهران سپری کرد. در نهایت دکترای خود را در رشته فرهنگ و تمدن اسلامی از دانشگاه تهران اخذ نمود. وی در دوران دانشجویی‌اش به عنوان دبیر، رئیس دبستان و دبیرستان و کارمند وزارت آموزش و پرورش به کار و کسب تجربه مشغول شد. پس از اخذ دکتری، تدریس فرهنگ و تمدن اسلامی را دردانشگاه فردوسی مشهد آغاز نمود. با بازگشت به پایتخت نیز در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت.
استاد عالم زاده برای مدتی سردبیر مجله علمی پژوهشی مقالات و بررسی‌ها در دانشگاه تهران بود. ایشان تجربه‌ی مدیریت بر گروه پژوهشی الهیات و معارف اسلامی در سازمان سمت، مدیریت گروه تاریخ و ریاست دانشکده ادبیات و الهیأت دانشگاه الزهرا را دارا است. دکتر عالم‌زاده ریاست پژوهشکده تاریخ علم و سردبیری مجله تاریخ علم را نیز عهده‌دار بوده است.
در پایان مقدمه کتاب «تاریخ‌نگاری در اسلام» به قلم آن تاریخ‌نگار برجسته‌ی معاصر، موضوعات اصلی کتاب تحقیق در تعاریف، انگیزه‌ها، فواید، اهداف، منشأ تاریخ‌نگاری، روش‌ها، مکاتب، شیوه‌های تدوین و تنظیم تاریخ و انواع تاریخ نگاری اسلامی دانسته شده است. در فصل اول کلیاتی پیرامون تاریخ و تاریخ‌نگاری اسلامی عنوان شده است. در ادامه منابع اولیه تاریخی، معاجم لغوی و سپس کتاب‌های متاخرین از شرق‌شناسان غیرمسلمان و محققان مسلمان را مورد بررسی قرار داده و منشأ، معانی لغوی و اصطلاحی واژه و مفهوم «تاریخ» را شرح داده است. در بخشی از همین فصب نیز به تاریخ‌نگاری اسلامی پرداخته شده است. همچنین جایگاه تاریخ در طبقه‌بندی علوم نزد مسلمانان را مورد بحث قرار داده است. در فصل دوم از منشأ تاریخ‌نگاری اسلامی سخن گفته شده است. در فصل سوم تحت‌عنوان روش‌های تاریخ‌نگاری: روش روایی، ترکیبی و تحلیلی و تحت‌عنوان مکاتب تاریخ نگاری: مکاتب مدینه، عراق، ایران، شام و اندلس مورد تحلیل و بررسی دقیقی قرار گرفته است. در فصل چهارم به شیوه‌های تدوین و تنظیم در تاریخ‌نگاری اسلامی پرداخته شده است. فصل پنجم به گستره تاریخ‌نگاری در سرزمین‌های اسلامی اختصاص یافته است و در نهایت در فصل ششم با بیان انواع تاریخ نگاری اسلامی، از هر گونه نمونه‌هایی از مهم‌ترین کتب تاریخی را معرفی کرده است. در «اصناف در عصر عباسی»، آن استاد فرزانه عوامل و مقدمات پیدایش اصناف را با توجه به زمینه‌های اقتصادی کشاورزی، بازرگانی و صنعتی در جامعه عربی اسلامی قرون وسطی مورد بحث قرار داده است و از جایگاه کار اصناف در جامعه اسلامی از ابعاد گوناگون سخن گفته است. همچنین اصطلاحات مختلف اصناف در این عصر همچون حرف، کار، نقابت و… را تعریف کرده است. در بخشی نیز پیرامون وظایف اصناف همچون تنظیم کار، نظارت بر مرغوبیت کالاها، توجه به منافع و مصالح اعضای صنف مسائلی را مطرح کرده است. از بخش‌های جالب و خواندنی این اثر شرح مراتب درجات و رتبه‌های موجود در صنف مانند شیخ، استاد، خلیفه، صنعتگر، مبتدی و نقیب و معرفی آداب و سنت‌های اهل اصناف است. «سهم آذربایجان در معماری ایران اسلامی»، «تحقیق در نژاد انساب وطبقات عرب»، «ریشه و نژاد دروزیان» و «نخستین موقوفه در اسلام»، عنوان بخشی از مقاله‌های آن استاد فرهیخته است.
