سیمین دانشور
سال و محل تولد: ۱۳۰۰، شیراز
وفات: ۱۸ اسفند ۱۳۹۰
رشته تخصصی: زبان و ادبیات فارسی
دکتر سیمین دانشور استاد و پژوهشگر برجسته رشته ادبیات و زبان فارسی منتقد ادبی، مترجم، نخستین زن داستان‌نویس، رمان‌نویس دوره چهارم ادبیات معاصر و نخستین رئیس کانون نویسندگان ایران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی است. سیمین دانشور یکی از اولین نویسندگان زن ایرانی است که در نگاشتن هویت و ذهینت زنانه سهم بسزایی داشته است. دانشور به اصول واقع‌گرایی در داستان اهمیت می‌داد و روایت‌های انتزاعی مورد توجه او نبود.
دکتر سیمین دانشور دکترای ادبیات و علوم انسانی و عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران با رتبه علمی استاد تمام است. این استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی در سال ۱۳۵۸ به افتخار بازنشستگی نائل آمده است.
منتقدان آثار ادبی معتقدند یکی از ویژگی‌های شاهکارهای ادبی این است که علاوه بر اینکه ارزش ادبی بالایی داشته باشد از حیث ارزش تاریخی بر نسل‌های آینده نیز اثر بگذارد و آثار سیمین این ویژگی را دارند و جزء شاهکارهای ادبی محسوب می‌شوند. در واقع یکی از نقاط عطف آثار دانشور را می‌توان تمرکز وی بر بررسی جایگاه زن ایرانی در تحول اجتماعی دانست که وی را در مرکز نگاه طرفدارانش قرار داده است.
دانشور نخستین زنی است که در عرصه داستان‌نویسیِ کوتاه پا نهاد و اولین مجموعه خود با نام «آتش خاموش» را در سال ۱۳۲۷ خورشیدی به‌چاپ رساند. این اثر شامل ۱۶ داستان کوتاه است. هفت داستان پایانی این مجموعه با اقتباس از «او. هنری» و یکی از آن‌ها را با اقتباس از یک داستان انگلیسی به‌رشته تحریر درآورده است.
از آثار بسیار ماندگار و مشهور سیمین دانشور می‌توان به «سَووشون» پرفروش‌ترین و پرخواننده‌ترین رمانِ وی اشاره کرد که ساختار کاملی دارد و می‌تواند یک معیار قابل‌اعتماد برای سنجیدن رمان‌های دیگر از لحاظ استحکامِ ساختار باشد. نام این رمان پیشینه‌ای تاریخی دارد بر اساس روایات ملی و افسانه‌ای در ایران برای یادکرد قتل سیاوش که از شخصیت‌های شاهنامه است.
دکتر سیمین دانشور تألیف بیش از ۱۳ کتاب و ترجمه ۲۰ کتاب را نیز در فعالیت‌های پژوهشی خود دارد. برخی از سایر تالیف‌های دکتر دانشور شامل: «شهری چون بهشت» (این مجموعه ده داستان کوتاه دارد: شهری چون بهشت، عید ایرانی‌ها، سرگذشت کوچه، بی‌بی شهربانو، زایمان، مدل، یک زن با مردها، در بازار وکیل، مردی که برنگشت، صورت‌خانه) «به کی سلام کنم؟» (این مجموعه حاویِ ده داستان کوتاه است. داستان به کی سلام کنم، سوترا و کیدالخائنین از بهترین‌های داستان کوتاهِ معاصر هستند.) «از پرنده‌های مهاجر بپرس» (در داستان‌های این مجموعه گرایش و فضای سیاسی زمانه موج می‌زند.) «جزیره سرگردانی» (داستان در رابطه با وقایع قبل از انقلاب اسلامی است)، «ساربان سرگردان» (این رمان که در وقایع ایران را از زمان انقلاب تا وارد شدن ایران به جنگ به‌نمایش می‌گذارد)، «کوه سرگردان» (این رمان سومین جلد از سه‌گانه سیمین دانشور است)، «ذن‌بودیسم»، «غروب جلال» است. وی آثاری از برنارد شاو، چخوف و شنیتسلر را نیز به فارسی برگردانده و برخی آثار او نیز به زبان‌های آسیایی و اروپایی ترجمه شده است.
دکتر سیمین دانشور دارای جوایز و افتخارات فراورانی است. آنا وانزن، ایران‌شناس و مؤلف و مترجم ایتالیایی، رمان سووشون را در عرض شش‌ماه به ایتالیایی برگردانده است. این رمان در نمایشگاه کتاب شهر میلان در ماه مارس رونمایی شده بود. نخستین داستان سیمین دانشور «اشک‌ها» نام دارد و در مجموعه «آتش خاموش» در برنامه «کتاب شب» رادیو تهران در مرداد ۱۳۹۷ بازخوانی شده است. سیمین دانشور در سال ۱۳۸۲ جایزه «مهرگان ادب» را دریافت کرد. مراسم بزرگداشت سیمین دانشور در سال ۱۳۹۲ با عنوان «با سیمین: ۱۳۹۰-۱۳۰۰»، مصادف با دومین سالگرد در گذشت او از سوی بنیاد ادبیات داستانی در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.
