احمد بیرشک
سال و محل تولد: ۱۲۸۵، تهران
وفات: ۱۴ فروردین ۱۳۸۱
رشته تخصصی: ریاضی
دکتر احمد بیرشک، عضو هیأت علمی دانشکده علوم دانشگاه تهران، نویسنده، مصحح و پژوهشگر، تقویم نگار و ریاضی‌دان نامی است.
احمد بیرشک علاوه بر مقام والایی که در ریاضی داشت و به مدت ۱۸ سال مدرس درس مناظر و مرایا (پرسپکتیو) در دانشسرای عالی و پلی‌تکنیک بودند. در مترجمی و نویسندگی هم دست داشت. ایشان انسانی خود ساخته و پر تلاش بودند که با تسلط خود بر زبان فرانسه و انگلیسی، افزون بر تألیفاتی ارزشمند به صورت کتاب و مقاله، متونی را هم به فارسی ترجمه کرد و به چاپ رساندند و همزمان با کار تدریس به نوشتن کتاب‌های درسی ریاضی دست زد و هندسه را نوشت.
دیدگاه احمد بیرشک در خصوص تألیف و تدوین کتاب دیدگاهی است ساده و روان است. نثرنویسی استاد را باید از نمونه‌های درجه اول ساده‌نویسی در زبان فارسی امروز دانست. او این کار را عامدانه و با نوشتن کتاب‌های خودآموز شروع کرد.
مشارکت فعال در تأسیس و ریاست «گروه فرهنگی هدف»، بنیان‌گذاری «دانشنامه بزرگ فارسی»، تأسیس «مدارس علمی» تأسیس «انجمن ملی مدارس هماهنگ» با عضویت گروه‌های فرهنگی هدف خوارزمی، آذر، البرز، ارامنه، زرتشتیان و…، مسئولیت زندگی‌نامۀ علمی دانشوران در شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، نیابت انجمن مدارس ایران، مسئولیت دانشنامۀ ایران و اسلام در بنگاه ترجمه و نشر کتاب (سابق)، ویراستاری کتاب‌های دانشگاهی و غیردانشگاهی، از فعالیت‌های مهم علمی - آموزشی این استاد برجسته به شمار می‌آید.
دکتر بیرشک ریاست اداره استخدام شهرستان‌ها در کارگزینی وزارت فرهنگ، مدیر سوم در مدیریت «جامعه لیسانسیه‌های دارالمعلمین عالی»، ریاست کارگزینی دانشگاه تهران (بعد با استقلال دانشگاه تهران)، معاونت وزارت فرهنگ، را در کارنامه پربار خود دارد.
تلاش چندین ساله استاد بیرشک، گاهشماری ایرانی را به مرتبه‌ای جهانی رساند و محاسبات و روش‌شناسی علمی ایشان کتابی بی‌نظیر در تطبیق سه گاهشماری میلادی، هجری قمری، و هجری شمسی پدید آورد. تحقیقات ایشان در شناساندن و تثبیت گاهشماری ایرانی در عرصه جهانی چنان بود که پروفسور «راین گولد»، تقویم‌شناس برجسته آمریکایی، در معتبرترین کتابی که در زمینه محاسبات تقویمی گاه‌شماری‌های مهم جهان منتشر شده است، گاهشماری ایرانی را «بی‌نهایت دقیق» و دقت آن را «حیرت انگیز» عنوان و استاد بیرشک را برجسته‌ترین متخصص در این زمینه قلمداد می‌کند.
تقویم دکتر بیرشک، برخلاف تقویم‌های پیشین از دوره‌های ۳۳ ساله (هفت دوره ۴ ساله و یک دوره ۵ ساله) تشکیل نشده، بلکه از دوره‌های ۲۸۲۰ ساله تشکیل شده‌است. هر دوره به زیردوره‌های ۱۲۸ یا ۱۳۲ ساله تقسیم می‌شود، که هرکدام از آنها نیز به زیرزیردوره‌های ۲۹، ۳۳، یا ۳۷ ساله تقسیم می‌شوند که در هرکدام سال‌های مضرب ۴ غیر از آخرین‌شان کبیسه می‌باشد. هر سال ۱۲ ماه دارد که شش‌تای اول ۳۱، پنج‌تای بعد ۳۰، و ماه آخر بر حسب کبیسه بودن یا نبودن ۲۹ یا ۳۰ روز دارد.
با پژوهشی در کارنامه علمی فعالیت‌های این استاد به نام عرصه ریاضی می‌توان به این موارد اشاره کرد: نگارش مقاله معروف «نقد قانون دانشگاه»، تألیف زندگی‌نامه علمی دانشوران، اصول مناظر و مرایا، علم در زندگی، فلسفه ریاضی، علم قدیم تمدن جدید، هندسه مسطحه، هندسه نااقلیدسی و همکاری در در تألیف دانشنامه ایرانیکا، فرهنگ کامل انگلیسی – فارسی.
این استاد برجسته نخستین کتاب جدی و علمی را که از انگلیسی ترجمه کرد، «سرگذشت علم» از جرج سارتون بود که برنده جایزه بهترین ترجمه سال شد. کتاب «زندگی‌نامه علمی دانشوران» ترجمه احمد بیرشک، در دوره پانزدهم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال برگزیده شد. بیرشک بیش از ۱۱۰ کتاب که برخی از آنها با همکاری دیگران بوده تألیف و ترجمه کرده است.
دریافت نشان دولتی درجه یک دانش از دفتر ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۱، اعطای دکتری افتخاری در ریاضی از دانشگاه شهید بهشتی ازافتخارات این استاد دانشگاه تهران است.
