محمد ابراهیم باستانی پاریزی
سال و محل تولد: ۱۳۰۴، پاریز کرمان
وفات: ۵ فروردین ۱۳۹۳
رشته تخصصی: تاریخ
دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی دارای دکترای تاریخ از دانشگاه تهران، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تاریخ نگاری پرآوازه، ادیبی توانمند، پژوهشگر، شاعر و موسیقی پژوه است.
باستانی پاریزی با مدیریت مجله داخلی دانشکده ادبیات کار خود را در دانشگاه تهران (سال ۱۳۳۸) آغاز کرد. وی دوره دکترای تاریخ را هم در دانشگاه تهران با ارائه پایاننامهای درباره «ابن اثیر» گذراند و تا سال ۱۳۸۷ که استاد تمام وقت آن دانشگاه بود به فعالیتهای علمی – پژوهشی خود در آن دانشگاه ادامه داد.
یکی از زمینههای مطالعاتی بسیار شاخص دکتر باستانی پاریزی تاریخ بود. هویت و انسان ایرانی در تاریخنگاری محمدابراهیم باستانی پاریزی مهمترین رکن اندیشه او است. در کتابهای پرشمار و مقالات فراوانی که نوشته، پیگیری خط سیر اندیشه وی را به این معنی رهنمون میسازد که باستانی پاریزی دغدغه ایران داشت. انسان ایرانی و فرهنگ ایرانی.
تاریخ برای پاریزی امری گذشته و پایان یافته نیست. او راوی «تاریخ زنده» است؛ یعنی هم تاریخ گذشته را به حال میآورد و بدان حضور و عینیت میبخشد و هم حال را چونان تاریخ ثبت و ضبط میکند. به گونهای که هر رویداد و واقعهای در لحظه اکنون برای او به مثابه واقعیتی تاریخی و قابل ثبت است تا آنجا که بنا به گفته هوشنگ مرادی کرمانی، باستانی پاریزی تاریخ بسیار تلخ، غمبار و سرشار از تنش ایران را شیرین کرد و از دبیرستان و دانشگاه به خانهها برد و مردم تاریخ را خواندند که لذت ببرند به جای این که امتحان بدهند و برخلاف عمده کتابهای تاریخی که نثری سرد و سنگین دارند. بیشتر نوشتههای تاریخی ارزشمند این تاریخ مرد ایرانی، سرشار از داستانها، ضربالمثلها، حکایات و اشعاری است که خواندن متن تاریخ را برای خواننده آسانتر و لذت بخشتر میکند و بدین گونه است که نوشتههای وی دارای ارزش ادبی – تاریخی هستند.
این استاد به نام عرصه تاریخ، اولین نوشتههای خود را در سالهای ترک تحصیل اجباری (۱۳۱۸ و ۱۳۱۹) در قالب روزنامهای به نام باستان و مجلهای به نام ندای پاریز نوشت، که خود در پاریز منتشر میکرد.
باستانی پاریزی در طول عمر بابرکت خود کتابهای زیادی به رشته تحریر در آورد. وی نخستین کتاب خود را به نام «پیغمبر دزدان» که شرح نامههای طنزگونه شیخ محمدحسن زیدآبادی است در سال ۱۳۲۴ درکرمان چاپ رساند. از وی بالغ بر شصت عنوان کتاب (تألیف و یا ترجمه) به جای مانده است. برخی از این آثار شامل مجموعه برگزیدهای از مقالات وی هستند که به صورت کتاب جمعآوری و برخی از ابتدا به عنوان کتاب نوشته شدهاست. از میان نوشتههای ارزشمند ایشان، هفت کتاب با عنوان «سبعه ثمانیه» از دیگر آثارشان متمایز و مشهورتر است. و همگی در نام خود عدد هفت را دارند، خاتون هفت قلعه، آسیای هفت سنگ، نای هفت بند، اژدهای هفت سر، کوچه هفت پیچ، زیر این هفت آسمان و سنگ هفت قلم. بعداً کتاب هشتمی با عنوان هشتالهفت به این مجموعه هفتتایی اضافه شد. هم چنین از ایشان کتابهایی در زمینههای مختلف از جمله کرمانشناسی به چاپ رسیده است.
باستانی پاریزی علاوه بر تاریخ در زمینه ادبیات و شعر و شاعری هم دستی توانا داشت و منتخبی از شعرهای خود را در سال ۱۳۲۷ در کتابی به نام «یادبود من» به چاپ رساند.
از دیگر آثار این استاد ارزشمند میتوان به فرماندهان کرمان، نای هفتبند، آسیای هفتسنگ، اژدهای هفتسر، سنگ هفتقلم، یاد و یادبود، جغرافیای کرمان، وادی هفت واد، خاتون هفتقلعه، گنجعلیخان، تلاش آزادی، یعقوب لیث، از پاریز تا پاریس، شاهنامه آخرش خوش است، حماسه کویر، زیر این هفت آسمان، کوچه هفت پیچ، شاه منصور، سیاست، اقتصادعصرصفوی و فرمانروای عالم اشاره کرد.. وی در بیش از ۵۰ سمینار داخلی و خارجی چنین در سه دوره کنگره شرق شناسان (مطالعات آسیای مرکزی و شمال آفریقا) در تورنتو، پاریس و مونترال حضور داشتند.
اعطای نشان دولتی درجه یکم دانش از رئیس جمهوری (۱۳۸۴) از افتخارات این استاد تمام دانشگاه تهران به شمار میآید.
