عنوان پایان‌نامه
طراحی مدل بلوغ کتابخانه دیجیتالی در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و ابزار سنجش آن
- رشته تحصیلی
- علوم کتابداری و اطلاع رسانی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 76407;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 76407
- تاریخ دفاع
- ۰۳ مهر ۱۳۹۵
- دانشجو
- فاطمه شیخ شعاعی اختیار آبادی
- استاد راهنما
- نادر نقشینه
- چکیده
- ساخت کتابخانه دیجیتالی با چالش‌های بسیاری روبرو است که به یک‌باره نمی‌توان بر آن‌ها چیره شد. چنین پدیده‌هایی که دارای پیچیدگی هستند را می‌توان با مدل‌های بلوغ دنبال می‌شوند. در یک مدل بلوغ، ویژگی‌های یک پدیده در سطوح گوناگونی تقسیم‌بندی می‌شوند و ابتدا باید ویژگی‌های هر سطح بهبود یا تحقق یابد و سپس به بهبود یا تحقق ویژگی‌های سطح بعد از آن پرداخته شود. بر این پایه، برای کتابخانه دیجیتالی نیز می‌توان مدل بلوغ طراحی کرد تا با دنبال کردن آن، بتوان با کارایی و اثربخشی بیشتری به کتابخانه دیجیتالی دست یافت. برای حل این مسئله از رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) استفاده شده است. از آنجایی که برای کتابخانه دیجیتالی تاکنون مدل بلوغ طراحی نشده است، در اینجا با بررسی نوشتارهای کتابخانه دیجیتالی و مدل بلوغ با کاربرد رویکرد کیفی و روش فراترکیب، ویژگی‌های بلوغ کتابخانه دیجیتالی ارائه می‌شود. بر این پایه، 68 منبع معتبر که 38 منبع در حوزه کتابخانه دیجیتالی و 30 منبع در حوزه مدل بلوغ در حوزه‌های گوناگون، از میان منابع موجود برگزیده شدند. با تحلیل این منابع، سه مقوله، هفت مفهوم، و 35 کد برای ویژگی‌های بلوغ کتابخانه دیجیتالی به‌دست آمد که در میان آن‌ها، بیشترین تاکید مطالعات پیشین بر کاربرد سیستم‌های نرم‌‌افزار‌ی/ سخت‌‌افزار‌ی به عنوان پشتیبان و توانمندساز کتابخانه دیجیتالی و مفهوم محتوای کتابخانه دیجیتالی است. سپس این ویژگی‌ها در یک دلفی سه رانده به نظرسنجی و اعتباریابی از متخصصان گذاشته شده است و هم‌چنین از آن‌ها خواسته شد که این ویژگی‌ها را در سطوح «مدل بلوغ قابلیت» سطح‌بندی نمایند. به این ترتیب مدل بلوغ کتابخانه دیجیتالی پس از طی این دو مرحله (فراترکیب و دلفی) طراحی شد. سپس برای ساخت ابزار سنجش مدل بلوغ از رویکرد کمی و روش پیمایش استفاده شده است. این ابزار پس از تایید از نظر متخصصان، با هدف تایید روایی و پایایی توسط 182 نفر از مدیران، معاونین، کارشناسان و کتابداران کتابخانه‌های دیجیتالی موجود در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تکمیل گردید. برای بررسی پایایی از آزمون آلفای کرونباخ و برای روایی از تحلیل عاملی تاییدی بهره گرفته شد. نتایج این دو روش آماری نشان داد که این ابزار روایی و پایایی مناسب را برای تعیین سطح بلوغ کتابخانه‌های دیجیتالی موجود در وزارت بهداشت داراست.
- Abstract
- Digital Library (DL) development is faced with many challenges which cannot be overcome all at once. In such cases which are so complex, maturity models can be utilized. In a maturity model, features of a phenomenon are classified into few levels so that improving or realizing the features of each level is the prerequisite of going to the next level. DL can also be approached by maturity model more efficient and effective. To solve the research problem has been used of a mixed approach (qualitative-quantitative).Since the maturity model for DL has not been designed yet, first, a literature review of the DL and maturity models using a qualitative approach and meta-synthesis method was done. According to the findings of the literature review, the maturity characteristics of DL are proposed to be a basis for designing DL maturity model. To do so, 68 resources, 38 in the field of DL and 30 in the field of maturity models in various fields, were selected from the available resources. By analyzing these papers, three categories, seven concepts, and 35 codes obtained as DL maturity features. Among these findings, the focuses of previous studies have been on the use of software/ hardware systems as supporter and enabler of DL and the DL content. Then, these features in a three-rounds Delphi has been surveyed and validated by experts and they also asked that allocate the features in the levels of "Capability Maturity Model". Digital Library Maturity Model (DLMM) was designed after these two-stages (meta-synthesis and Delphi). Then for making a measurement tool of DLMM, qualitative approach and survey method has been used. This tool after confirmation of the experts, with the aim of confirming the validity and reliability by 182 managers, assistants, specialists and librarians of digital libraries in the Ministry of Health and Medical Education was completed. To investigate the reliability of measurement tool has been used of confirmatory factor analysis and validity of Cron
