عنوان پایان‌نامه
بازپژوهی حکم شبهات و ادله آن با تاکید بر نظرات شهید صدر(ره) و امام خمینی (ره)
- رشته تحصیلی
- فقه و مبانی حقوق اسلامی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 587د;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 79989;کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی شماره ثبت: 587د;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 79989
- تاریخ دفاع
- ۰۳ مهر ۱۳۹۵
- دانشجو
- عبداله جوان
- چکیده
- چیستی حکم عقل و شرع در شبهات حکمیه و موضوعیه بخش مهمی از مباحث علم اصول فقه را به خود اختصاص داده است و هر فقیهی باید بداند که در مواردی که حکم واقعی از طریق علم و امارات معتبر کشف نمی شود و شک وجود دارد، به مقتضای حکم عقل و نقل کدام اصل عملی حاکم است. از زمان وحید بهبهانی (ره) اصولیان شک را به شک در تکلیف و شک در مکلّف به تقسیم کردند و در شبهات بدوی به برائت عقلی و شرعی، و در شبهات مقرون به علم اجمالی به احتیاط عقلی قائل شدند. در این نوشتار با بررسی، مقارنه و نقد نظرات دانشمندان اصول، به ویژه امام خمینی (ره) و شهید صدر (ره) درباره حکم عقل و شرع در شبهات بدوی و شبهات مقرون به علم اجمالی، برائت عقلی مورد نقد قرار گرفته و با رویکردی به نظریه حق الطاعه، بسیاری از مبانی مرتبط با حکم عقل مانند قاعده قبح عقاب بلابیان، نسبت آن با قاعده وجوب دفع ضرر محتمل و اصل اشتغال مورد بازبینی قرار گرفته است. همین طور ادله نقلی مورد استناد اصولیان و اخباریان نیز مورد بازبینی و نقد قرار گرفته و در نهایت نشان داده شده که عقل در تمامی شبهات، حتی شبهات بدوی احتیاط را لازم می داند و وجود شک موجب معذوریت نیست، مگر آنکه شارع در این باره ترخیص بدهد. همچنین بیشتر ادلّه مورد استناد اصولیان برای اثبات برائت شرعی قابل استناد نیستند. امّا به دلیل وجود روایاتی که به روشنی برائت شرعی را در شبهات موضوعیه اثبات می کنند و با الغاء خصوصیت می توان برائت شرعی را در شبهات حکمیه هم اثبات کرد، چنانکه حتّی در شبهات مقرون به علم اجمالی هم برائت شرعی ثابت است.
- Abstract
- The nature of rule of reason and religion on philosophical and thematic doubts, is an important part of the discussions in juridical principles, and every jurist should know that in cases which an actual rule don't be discovered through knowledge and valid reasons and there is doubt, appropriating to the reason and tradition rules, which of the practical principle is dominant. Since Vahid Behbahani time, Fundamentalists divided doubt to doubt in task and doubt in bound, and in the primitive doubts, they considered in intellectual and religious exclusion, and in the doubts near to limited knowledge, they considered in intellectual caution. In this study, with review, compare, and analyze the views of scientists of juridical principles, especially Imam Khomeini and martyr Sadr, about reason and religion rule in the primitive doubts near to limited knowledge, the intellectual exclusion would investigate and with looking at the right of obey theory, many of the principles related to reason like the rule of obscenity of unexpressed consequence, its relation with the rule of necessary defending against probable losses and working principle would be reviewed. Similarly, tradition evidence cited by Fundamentalists and Akhbaris would review and investigate and finally it be shown that reason, in all doubts, even primitive doubts, make the caution as necessary, and existence of doubts does not explain excuse, unless legislator in this regard gives clearance. Also, most of evidence cited by fundamentalist to prove the religious exclusion, are not reliable. But due to some traditions which clearly prove the religious exclusion on the thematic doubts, and using some properties, it can be proved the religious exclusion in ruling doubts, so even in the doubts near to limited knowledge, the the religious exclusion is proved. Key words: primitive doubt, limited knowledge, exclusion, caution, Imam Khomeini, martyr Sadr
