عنوان پایان‌نامه
ارزیابی آسیب پذیری اکوسیستم های تالابی به منظور ارائه راهبردهای مدیریتی مطالعه موردی تالاب چغاخور
- رشته تحصیلی
- برنامه‌ریزی مدیریت وآموزش محیط زیست
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه دانشکده محیط زیست شماره ثبت: ENV 1029;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 59300
- تاریخ دفاع
- ۳۱ شهریور ۱۳۹۲
- دانشجو
- فاطمه جهانی شکیب
- استاد راهنما
- بهرام ملک محمدی
- چکیده
- تالاب ها اکوسیستم های پیچیده ای هستند که دارای ارزش های محیط زیستی فراوان می باشند. همواره این اکوسیستم ها با خطر تخریب و نابودی مواجه بوده اند. انسان با فعالیت های مخرب خود باعث برهم زدن تعادل این اکوسیستم ها و محیط زیست پیرامون آنها شده است. مسلماً شرایط ساختاری و عملکردی اکوسیستم¬ها در بستر سرزمین، در نوع و شرایط خدمات اکوسیستمی بسیار مؤثر هستند. در برنامه¬ریزی پایدار با رویکرد اکولوژیکی، حفظ فرآیندهای طبیعی بر اهداف خاص اولویت داشته است. مدیریت تالاب؛ حفاظت و بهره-برداری خردمندانه از منافع تالاب است، به طوری که موجب کاهش تنوع¬زیستی آن نگردد. در این تحقیق تالاب بین¬المللی چغاخور واقع در شهرستان بروجن استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفته است. هدف تحقیق شناسایی مهم ترین عوامل تهدیدکننده جهت کنترل و کاهش آنها بوده است. به منظور شناسایی ساختارهای شکل دهنده ی تالاب با رویکرد هیدروژئومورفیک رده و زیررده تالاب تعیین شد. انواع عملکردهای اکوسیستمی تالاب با توجه به نوع رده تهیه شد. از آنجا که برای درک بهتر ساختارها و فرایندهای طبیعی توجه به ابعاد زمانی و مکانی و مقیاس ذاتی آنها بسیار مهم است. بدین ترتیب این تحقیق در دو سطح کلان و خرد به شناسایی روابط بین انسان و محیط¬زیست تالاب پرداخته است. و روند تغییرات پوشش زمین از 1382 تا 1392 با تصاویر ماهواره¬ای لندست تفسیر شده است. به منظور درک وضعیت محیط¬زیست تالاب با کمک مدل تحلیلی نیرومحرکه¬، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ روابط انسان و محیط¬زیست تحلیل شد. سپس ارزیابی آسیب¬پذیری خدمات و عملکردهای اکوسیستمی در سطح کلان با رهیافت اجتماعی- اکولوژیکی انجام شد. مقادیر آسیب¬پذیری نسبت به عوامل تهدیدکننده بر اساس شاخص¬های درجه اهمیت تهدید و احتمال وقوع و درجه اثر بر خدمات و عملکردهای اکوسیستمی تعیین شده است. در سطح خرد ارزیابی آسیب¬پذیری ارزش¬های محیط¬زیستی تالاب چغاخور بر اساس ارزیابی ارزش¬ها (اکولوژیکی، هیدرولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی)، ارزیابی تهدیدها و ارتباط بین ارزش¬ها و تهدیدها برآورد شده است. نتایج حاصل از بررسی¬ سطح کلان تالاب چغاخور حاکی از وجود بیشترین خطر در عوامل تهدیدکننده نیاز آبی پایین¬دست و انتقال آب سبزکوه و کشاورزی قرار داشته و بیشترین آسیب¬پذیری متوجه خدمات تنظیمی و حمایتی تالاب بوده است. آسیب پذیرترین عملکردها ناشی از عوامل تهدیدکننده، عملکرد تعادل هیدرولوژیکی و کنترل آلودگی و سم¬زدایی مشخص شدند. نتایج ارزیابی کیفی آسیب پذیری ارزش¬های محیط¬زیست تالاب در سطح خرد، بیشترین تهدید را در افزایش ارتفاع سد و تغییر محیط بیولوژیک بر ارزش¬های اکولوژیکی، اجتماعی نشان داد. در نهایت بر طبق اولویت¬های بدست آمده به منظور کاهش اثرات مخرب، راهبردهای مدیریتی در قالب پاسخ¬های احتمالی مدل DPSIR به دیگر مؤلفه¬های آن ارائه شد. کلمات کلیدی: تالاب چغاخور، ارزیابی آسیب پذیری، خدمات اکوسیستمی، عملکردهای اکوسیستمی، ارزشهای محیط زیستی، مدل DPSIR
- Abstract
- Complex wetland ecosystems have very environmental values. Always these ecosystems have been faced with danger of destruction. Human with self-destructive activities have disturbed the balance of ecosystems and its surrounding environment. Obviously, structure and function conditions of ecosystems in landscape context, are highly effective in type and condition of ecosystem services. In sustainable planning with ecological approach, preserving natural processes have priority over specific goals. Wetland management is conservation and wisely use of wetland benefits, so that it does not lead to biodiversity loss. In this research, Choghakhor international wetland in Boroujen city of Chaharmahal-O-Bakhtiaryi province has been studied. The most important threatening factors to control and reduce had been identified. In order to identify the wetland forming structures Hydro-Geo-Morphic approach was applied to find wetland classes and subclasses. All kinds of wetland ecosystem functions were prepared according to the wetland class. For better understanding of natural structures and processes the time-space dimensions and their nature scale are very important. Thus, for both broad and fine scales the relationship between human and wetland environment have been recognized. Trend of land cover changes from 1382 to 1392 were interpreted with using Landsat satellite images. In order to understand the ecological status of the wetland, Driver, Pressure, State, Impact, Response (DPSIR) model were used to analyze human and environmental relationships. Then, ecosystem services and vulnerability functions assessment at the broad scale have been done with Socio-Ecological approach. Vulnerability scores to threatening factors are determined according to the importance of threat indexes, probability of occurrence and severity on ecosystem services and functions. In fine scale assessment, environmental values vulnerability of Choghakhor Wetland is estimated according to the values assessment (ecological, hydrological, economic and social), threats assessment and the relationship between values and threats. The results of the broad scale study of Choghakhor Wetland, representative that the water requirement of lowland, Sabzkouh water transfer system and agricultural activities are the most important dangers. For these threatening factors, the regulating and supporting services are the most vulnerable services of the wetland. The hydrological balance function, pollution control and detoxification are the most vulnerable functions of the wetland. The results of qualitative assessment for vulnerability of environmental values of Choghakhor Wetland in fine scale revealed that increase in dam height and the biological environment change on social, ecological values are the most threats to the wetland. Eventually, according to the threats priorities, management strategies were presented as responses of DPSIR model. Keywords: Choghakhor Wetland, vulnerability assessment, ecosystem services, ecosystem functions, environmental values, DPSIR model
