عنوان پایان‌نامه
کاربرد سامانه اطلاعات مکانی GIS در اکتشاف مخازن مناسب جهت ذخیره سازی گاز طبیعی در بخش شمال ایران مرکزی
- رشته تحصیلی
- مهندسی معدن-اکتشاف معدن
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه پردیس 2 فنی شماره ثبت: 1557;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 41477;کتابخانه پردیس 2 فنی شماره ثبت: 1557;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 41477
- تاریخ دفاع
- ۰۶ تیر ۱۳۸۸
- استاد راهنما
- شهرام شرکتی, عباس بحرودی
- دانشجو
- محمد سلسبیلی
- چکیده
- ذخیره سازی زیرزمینی گاز در مصرف و عرضه گاز در تمام زمان‌ها (نوسانات فصلی، روزانه و ساعات شبانه روز) به خصوص در مناطق مسکونی و بخش‌های تجاری که میزان مصرف با تغییرات دما به شدت حساس است، تعادل برقرار می سازد. ذخیره سازی گاز طبیعی معمولا در مخازن تخلیه شده هیدروکربنی، آبخوانها و مغارهای نمکی انجام می پذیرد که در این تحقیق چگونگی اکتشاف و کاربرد روش های نوین اکتشافی در مغارهای نمکی مورد بررسی قرار گرفت. از آنجا که تاکنون فعالیتهای اکتشافی جهت ذخیره سازی گاز درون مغارهای نمکی، به طور سیستماتیک در ایران انجام نیافته است، ابتدا یک متدولوژی اکتشافی مناسب جهت مطالعه و انجام فعالیتهای اکتشافی در زمینه اکتشاف محلهای مناسب برای احداث مغارهای نمکی ارائه شد و در ادامه در محدوده شمالی ایران مرکزی، فعالیتهای اکتشافی متمرکز شد. بدین منظور با استفاده از تصاویر ماهواره ای، نقشه ها و گزارش های زمین شناسی و انجام عملیات صحرایی گنبدهای نمکی اکتشاف و در سامانه اطلاعات مکانی همراه با فیلدهای توصیفی هر گنبد ذخیره شدند. سپس با تقسیم بندی گنبدهای نمکی به حوضه های نمکی به نوعی نواحی امیدبخش برای ذخیره سازی گاز درون مغارهای نمکی معرفی شدند. به منظور اولویت بندی نواحی معرفی شده، براساس مدل مفهومی تبیین شده با انجام پردازش های مکانی در محیط GIS، لایه های اطلاعاتی مورد نیاز برای اولویت بندی تهیه شدند. از لایه های اطلاعاتی تهیه شده می توان به لایه اطلاعاتی پراکندگی گنبدهای نمکی، فاصله از شهرهای پرجمعیت، فاصله از منابع تامین آب، فاصله از خطوط لوله گاز و راهها، فاصله از اماکن مجاز برای تخلیه شورابه، فاصله از گسلهای فعال و نقشه خطر زمین لرزه اشاره کرد. از آنجا که امکان تهیه لایه اطلاعاتی پارامترهای زمین شناسی به خصوص خلوص و حجم نمک در ساختهای نمکی وجود نداشت بنابراین برای تلفیق اطلاعات و اولویت بندی صحیح از مدلهای تصمیم گیری چند معیاره استفاده شد. بدین ترتیب حوضه های نمکی به عنوان گزینه ها درنظر گرفته شدند و پارامترهای زمین شناسی برای هر گزینه تعیین شدند، سپس با تعیین معیارها بر اساس مدل مفهومی و بدست آوردن وزن آنها با استفاده از روش AHP و اولویت بندی نهایی با استفاده از روش TOPSIS، نواحی امیدبخش برای ذخیره سازی که همان حوضه های نمکی هستند، ارائه شد. طبق نتیجه اولویت بندی، حوضه گرمسار به عنوان اولویت اول، آران اولویت دوم و اردکان اولویت سوم ارائه شد اما با توجه به اینکه ساختهای نمکی گرمسار به گسلهای فعال بسیار نزدیک هستند، می توان ساختهای نمکی آران را به عنوان اولویت اول برای انجام مطالعات تفصیلی اکتشافی معرفی کرد.
- Abstract
- Underground gas storage balances gas consumption and supply at all times (seasonal, daily and hourly fluctuations) chiefly in the residential and commercial sectors, where demand is especially sensitive to changes in temperature. Underground natural Gas Storage (UGS) methods consist of three main methods namely storage in Depleted fields, Aquifers and Salt Caverns. In this research, the exploration and the application of modern exploratory methods in Salt Caverns site selection was investigated. Since the present exploratory activities for gas storage within the Salt Caverns is not systematically carried out in Iran, first a suitable methodology for exploratory study and site selection for Construction of Salt Caverns is presented. The exploratory activities were concentrated in the North of Central Iran basin. By using satellite images, maps and geological reports and field studies, salt domes were explored and saved with their descriptive fields in Geographic information system. Then by dividing salt domes to salt basins, typical promising areas for salt cavern gas storage were introduced. In order to prioritize the introduced areas, based on the conceptual model, the spatial processing in the GIS environment was done and data layers required for setting priorities were prepared. The prepared data layers are the information layer of the distribution of salt domes, the distance from the populous cities, the distance from water supply sources, the distance from roads and gas pipe lines, the distance from the places allowed for brine disposal, the distance from active faults, and seismic risk map. Since providing the data layers of geological parameters, especially the purity and the volume of salt structures, were not possible, multiple criteria decision making models were used for data integration and set priorities. Thus, salt basins were considered as Alternatives and geological parameters were determined for each alternative. Then, the criteria were determined based on the conceptual model and their weights were obtained by using the AHP method. Finally, by using the TOPSIS technique, the promising areas for gas storage were prioritized. According to the result, Garmsar, Aran and Ardakan basins got the first, second and third priority, respectively. However, as Garmsar salt structures are so close to active faults, it would be better to introduce Aran basin as the first priority for detailed exploration studies.
