عنوان پایان‌نامه
بررسی محوطه های اشکانی حاشیه شرقی رودخانه زاب کوچک شهرستان سردشت: نمونه موردی تپه بالان
- رشته تحصیلی
- باستان شناسی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 77829;کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 4431;کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی شماره ثبت: 77829;کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شماره ثبت: 4431
- تاریخ دفاع
- ۲۷ بهمن ۱۳۹۴
- دانشجو
- صلاح سلیمی
- استاد راهنما
- مصطفی ده پهلوان
- چکیده
- سردشت همانند سایر مناطق زاگرس از دشت های میان کوهی تشکیل شده است. مهمترین عارضه طبیعی وجود رودخانه زاب کوچک است که آن را از میانه به دو نیم کرده است. این رودخانه منشا شکل گیری استقرارهایی از دوران پیش از تاریخ تا عصر کنونی بوده است. رودخانه زاب کوچک بارها در متون آشوری مورد اشاره قرار گرفته است. بیشتر مطالعات باستان شناسی در این منطقه بر روی محوطه های عصر آهن متمرکز بوده و به محوطه های اشکانی توجه چندانی نشده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی الگوی پراکندگی محوطه های همزمان با دوره اشکانی در حوضه شرقی رود زاب کوچک است. پژوهش حاضر دو مرحله را پیموده است؛ ابتدا از موقعیت جغرافیایی همه محوطه های اشکانی شناسایی شده در حاشیه شرقی زاب کوچک، برای تحلیل های GIS استفاده شد. تعداد 13 محوطه در بررسی های قبلی شناسایی شده بود. سپس حوضه شرقی زاب کوچک دوباره مورد بررسی قرار گرفت که در نتیجه این بررسی 10 محوطه اشکانی دیگر نیز شناسایی شد. این محوطه ها شامل تپه ها، قلعه ها و گورستان های خمره ای هستند. نقشه های GIS نشان داد که سه عامل آب، ارتفاع و پوشش گیاهی نقش اساسی در پراکنش محوطه ها داشته اند. بیشتر محوطه ها در دشت کلوه قرار گرفته اند.رودخانه زاب باعث شده که محوطه ها به صورت الگوی خطی در کنار آن شکل بگیرند. مبحث دیگری که این رساله به آن پرداخته است، شیوه های تدفین است. 5 گورستان خمره ای در بررسی شناسایی شدند. این گورستان ها در مناطق مرتفع قرار گرفته اند. نتایج بررسی نشان داد که شباهت های زیادی بین گورستان های سردشت با گورستان های گرمی وجود دارد. شواهدی مبنی بر کوچ نشین بودن مردمان این گورستان ها به دست آمد. مرحله دوم این پژوهش بررسی و طبقه بندی یافته های فصل نخست کاوش تپه بالان را شامل می شود. این تپه در مهر و آبان 1394 در چهارچوب پروژه نجات بخشی سد سردشت کاوش شد. یافته های آن قابل توجه بودند و به طور کلی در چهار گروه، توصیف ترانشه ها، اشیای ویژه، نمونه های جانوری و سفال ها مطالعه شدند. نتایج مطالعه یافته های تپه بالان نشان دهنده دائمی بودن این استقرار است. شباهت های نسبی بین تپه بالان با محوطه سلوکیه در بین النهرین دیده شد.
- Abstract
- Sardasht like the other parts of Zagros Mountains is consisted of valleys. The most important part of this range is the little Zab River which halves the Zagros. This river is the places within it have shaped some settlements from the prehistoric till the contemporary periods. Little Zab has been mentioned in ancient Assyrian sources. Most of the archaeological studies of this region have focused on Iron Age period and there were not any concern for the Parthian sites. The main goal of this research is the study of settlement pattern of archaeological sites in the eastern part of little Zab river. This study have been performed through two phases; in the first phase the Parthian sites located in the eastern part of little Zab have been identified and were considered for GIS analysis. Before this, some thirteen sites had been identified. Then, the eastern part of little Zab has been surveyed again that resulted in indentifying ten other sites. This collection of sites are included with tells, forts and pithos burial grounds. The GIS maps showed the three factors had important role in shaping the pattern of settlements in this region: Water, Height and vegetation. The pattern of settlements is lineal because of locating along the river. The other concern of this study is the ways of internment. Some five pithos burial sites have been identified through the survey. All of these sites are located on the high regions. The results have shown that there is a high level of similarity between Sardasht region’s burial sites and Germi’s. The second phase of this research is the study and classifying of data from the first season of excavation in the site of Balan tepe. This tepe has been excavated as part of Sardasht dam’s salvage project in the September and October 2015. The studies of these data have been partitioned into four parts: description of the archaeological trenches, special finds animal bone samples and the pottery. The results show that Balan tepe was a permanent settlement. There are some similarities between this site and the site of Seleucia in Mesopotamia. Keywords: Arsacids, Pithos burial, Sardasht, Little Zab
