پرویز ناتل خانلری
سال و محل تولد: ۱۲۹۲، تهران
وفات: ۱۳۶۹
رشته تخصصی: زبان و ادبیات فارسی
پرویز ناتل خانلری استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی، معاون وزارت کشور و وزیر فرهنگ است.
روی آوردن او به تحصیل در رشته‌ی ادبیات و زبان فارسی به پیشنهاد استاد بدیع‌الزمان فروزانفر رقم خورد. وی دوره‌ی لیسانس را در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران گذراند. همچنین دوره‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی را در همین دانشگاه سپری کرد، رساله‌ی ایشان پیرامون «تحول غزل در شعر فارسی» بود که با عنوان «تحقیق انتقادی در عروض و قافیه و چگونگی تحول اوزان غزل فارسی» منتشر شد. با کوشش‌های استاد خانلری بود که کرسی تاریخ زبان فارسی بنیان گذاشته شد و خودشان نیز تا پیش از انقلاب، این درس را تدریس می‌کردند. انتشارات دانشگاه تهران نیز توسط آن استاد بزرگ تأسیس شد. «سخن» که توسط خانلری انتشار یافت، در جهت معرفی ادبیات معاصر ایران و جهان تلاش می‌کرد و به عرصه‌ای برای نخستین‌های نویسندگان بدل شده بود که از آن‌جا شروع کرده و رشد می‌کردند. دکتر خانلری در دانشگاه سوربن به فراگیری آواشناسی پرداخت و به زبان فرانسه نیز رساله‌ای پیرامون آن نوشت. آن استاد عالی‌مرتبه در پاسخ به پسرش برای عدم ترک وطن نوشت: «من از آن دسته گیاهان هستم که به سادگی ریشه‌هایم را نمی‌توان بر کنم و در جای دیگر دوباره
بکارم. پدر من و پدر بزرگ من نیز در راه ادبیات ایران عمرشان را سرمایه‌گذاری کردند ما مسئولیت
این را بر شانه‌هایمان داریم که میراث فرهنگی ایران را به نسل‌های آینده منتقل کنیم». نادر نادرپور در ستایش ایشان می‌گوید: «در تاریخ هفت قرن اخیر ادبیات فارسی کسی را نمی‌توان یافت که چون پرویز ناتل خانلری در زمینه‌های مختلف گفتن و نوشتن آثاری چنین فراوان و سودمند پدید آورده باشد».
پرویز ناتل خانلری به عرصه‌ی ادبیات بسنده نکرده و وزیر فرهنگ کابینه اسدالله علم بود. از اقدامات مهم آن سیاست‌مدار ادیب بنیان‌گذاری «بنیاد فرهنگ ایران» بود که به انتشار بیش از ۳۰۰ کتاب ارزنده منجر شد.
آن استاد گران‌ًقدر مدیریت سازمان پیکار با بی‌سوادی را بر عهده داشت و در جهت مبارزه با بی‌سوادی گام‌های سودمندی برداشت زیرا توسعه‌ی فرهنگی، سیاسی و اقتصادی را وابسته به جامعه‌ی باسواد می‌دانست. به واسطه‌ی طرح «سپاه دانش»، جوانان به‌جای هدر دادن زمان خود در سربازی، به عنوان معلم به روستاها فرستاده می‌شدند و به فرودستان جامعه خواندن و نوشتن می‌آموختند.
کتاب «دستور زبان فارسی» آن ادیب نامی بر پایه زبان‌شناسی و روح جاری در زبان فارسی تدوین شده است. بسیاری از اصطلاحات رایج امروز مانند نهاد، گزاره، عملکرد، پایه، پیرو و وابسته توسط آن رادمرد بزرگ برساخت شده‌اند. کتاب «تاریخ زبان فارسی»، اثر ارزشمندی است که در آن می‌تواند سیر چگونگی تکامل زبان فارسی، زبان فارسی در خط‌های غیرعربی، صامت‌ها و مصوت‌ها و شیوه‌ها و خصلت‌های پیوند آن و همه‌ی شکل‌های فعل و فعل‌سازی را دید. شناخته‌شده‌ترین شعر آن استاد فرزانه «عقاب» است که در قالب مثنوی سروده شده است. این شعر دارای دو شخصیت اصلی عقاب و زاغ است. عقاب، نمادی از انسان‌های والامقام و زاغ، نماد موجودی است که در برابر هرگونه سختی ایستادگی می‌کند تا زنده بماند. روان‌شناسی و تطبیق آن با اصول پرورش، چند نامه به شاعر جوان، وزن شعر فارسی، غزل‌های حافظ و تصحیح سمک عیار از دیگر آثار ارزنده‌ی آن استاد فقید هستند.
