کریم مجتهدی

سال و محل تولد: ۱۳۰۹، تبریز

رشته‌تخصصی: فلسفه

کریم مجتهدی استاد فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی است.
او به منظور تحصیل راهی فرانسه شد و در دانشگاه سوربن پاریس به تحصیل فلسفه پرداخت. وی تنها ایرانی بود که امتحان عمومی ورودی «پروپتودیک» را پشت سر گذاشت و در سال‌های بعد به‌جای چهار سرتیفیکا لازم برای اخذ درجه کارشناسی، هفت سرتیفیکا گرفت. دوره کارشناسی ارشد را نیز در همان دانشگاه به پایان رساند. پایان‌نامه ایشان پیرامون «بررسی تحلیل استعلایی کانت» تحت راهنمایی استاد معروف پاریس «ژان وال» بود. آن استاد بعد از مدت کوتاهی به ایران بازگشت و در دانش‌سرای عالی به تدریس پرداخت. یک‌بار دیگر برای اخذ درجه دکترا به پاریس بازگشت. استاد راهنمای دکترای او پروفسور «گوندیاک» بود و رساله‌اش جنبه فلسفه تطبیقی داشت و با فلسفه‌های شرق مربوط بود. پس از بازگشت به ایران، در تهران و در گروه فلسفه دانشگاه تهران مشغول تدریس شد.
«فلسفه نقادی کانت» به قلم آن استاد فرزانه، اثری است که در ابتدا روش استعلایی و عقل از نظر کانت را توضیح می دهد، سپس رابطه‌ی قوا در نقد عقل محض، نقش تخیل، عقل قانون گذار، عقل سلیم زیباشناختی، نظریه‌ی قوا و نظریه‌ی غایات را شرح می‌دهد و چنین نتیجه می‌گیرد: «قوا در مرتبه‌ی اول مطابق روابط بازنمایی به طور کلی (شناسایی،میل و احساس) تعریف می‌شوند و در مرتبه ی دوم به عنوان منابع بازنمایی (تخیل، فاهمه و عقل) تعریف می‌گردند. هرگاه که ما هر قوه را در معنای اولش در نظر بگیریم، یک قوه در معنای دوم کلمه احضار می‌شود تا بر ابژه‌ها قانون‌گذاری کند و کار ویژه‌اش را به قوای دیگر تعمیم دهد. بنابراین فاهمه در قوه‌ی شناسایی قانون گذاری می‌کند و عقل در قوه‌ی میل. این درست است که در نقد حکم تخیل به خودی خود دیگر عملکردی قانون‌گذارانه ندارد اما تخیل خود را آزاد می‌سازد، چنان که تمام قوا با یک‌دیگر وارد یک هماهنگی آزاد می‌شوند. بنابراین دو نقد اول رابطه‌ای را میان قوا به نمایش می‌گذارند که توسط یکی از آن‌ها تعیین شده است؛ نقد آخر از یک هماهنگی عمیق‌تر، آزاد و نامعین قوا به عنوان شرط امکان هر رابطه‌ی معین پرده برمی‌دارد. اصالت نظریه‌ی قوا در کانت در این است که صورت برتر قوا هرگز آن‌ها را از تناهی انسانی‌شان، بیش از آن‌که تقاوت‌شان را در نوع سرکوب کند، جدا نمی‌سازد. فقط تا وقتی که قوا ـ در معنای اول کلمه ـ خاص و متناهی هستند، می‌توانند یک صورت برتر به خود بگیرند و قوا ـ در معنای دوم کلمه ـ نقشی قانون‌گذار بیابند». در کتاب «فلسفه در قرون وسطی» نیز نگارنده نگاهی تاریخی و تحلیلی به فلسفه در قرون وسطی دارد. آن استاد عالی‎مرتبه در کتاب «فلسفه تاریخ» بر این باور است که: فلسفه‌ی تاریخ به معنای عام کلمه، یعنی تصوری که اقوام مختلف در امکنه و ازمنه‌ی متفاوت از سرنوشت و از گذر حوادثی که بر آنها رخ می‌داده، داشته‌اند. به تکیه بر این معنا فلسفه‌ی تاریخ هم قدمت دارد و هم عمومیت. کتاب «دکارت و فلسفه او» شامل بخش‌های متعددی چون شمار زندگانی و کارنامه دکارت؛ کلیات فلسفه دکارت؛ تکوین جهان به روایت دکارت؛ رساله جهان یا رساله نور؛ ملاحظاتی درباره فلسفه و روش دکارت؛ روش یا روش‌های دکارتی؛ به چه معنی، فلسفه دکارت مبتنی بر «اصلات عقل» است؟؛ تاملات و اعتراضات؛ انفعالات نفسانی و دکارت در ایران است. کتاب «پدیدارشناسی روح هگل» به قلم استاد کریم مجتهدی نمونه‌ی دقیق و کاملی از آثار فلسفی دنیای غرب است و دارای بعد آموزشی قابل توجهی است. نویسنده‌ی کتاب «دونس اسکوتوس و کانت به روایت هایدگر» دو انعکاس را به تشریح واکاوی و تحلیل کرده است. مجتهدی بر این باور است که هایدگر از سنت ارسطو به سنت کانت می‌آید و با گفته‌های کانت به فهم فلسفه دونس اسکوتوس می‌پردازد. کتب سیدجمال‌الدین اسدآبادی و تفکر جدید، فلسفه و تجدد و فلسفه و فرهنگ از آثار ارزنده‌ی آن استاد نامی است.
کریم مجتهدی در سال 1381 به عنوان چهره ماندگار معرفی شد. در سال 1389 در مقام محقق پیشکسوت در علوم انسانی، تقدیرنامه یونسکو و مدال طلای جهانی ابن‌سینا را دریافت کرد. در سال 1390 نیز از سوی بنیاد ملی نخبگان به عنوان استاد ممتاز معرفی شد.

مشاهیر دانشگاه تهران