ذبیح‌الله صفا
سال و محل تولد: ۱۲۹۰، سمنان
وفات: ۱۳۷۸
رشته تخصصی: زبان و ادبیات فارسی
ذبیح‌االله صفا استاد و رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی، رئیس تعلیمات عالی در وزارت فرهنگ، رئیس اداره کل انتشارات و روابط دانشگاهی در دانشگاه تهران و دبیر کمیسیون ملی یونسکو در ایران است.
او تحصیلات عالی را در رشته فلسفه و ادبیات فارسی در دانش‌سرای عالی سپری کرد. پس از دریافت مدرک کارشناسی نیز به تدریس در دبیرستان‌های تهران مشغول شد. وی با ارائه‌ی تحقیق و کتاب ارزنده «حماسه‌سرایی در ایران» به عنوان رساله دکتری، توفیق یافت درجه دکتری رشته ادبیات فارسی را اخذ نماید و بعد از آن تدریس تاریخ ادبیات در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران را آغاز کند. استاد صفا در مجلاتی چون مهر، جلوه، سخن، یغما، تعلیم و تربیت، وحید و گوهر مقالات متعددی پیرامون مسائل ادبی، تاریخی و فلسفی به نگارش درآورده است. همچنین از زمام شکل‌گیری مجله دانشکده ادبیات تهران تا سال ۱۳۴۷ سردبیری و مدیریت آن‌جا را عهده‌دار شده بود. آن استاد گران‌قدر در شورای عالی فرهنگ و هنر، هیأت مؤسس و هیأت امنای بنیاد فرهنگ ایران و هیأت امنای کتابخانه پهلوی عضویت داشت. شایان ذکر است که در عرصه‌ی آموزش، نه تنها دانشجویان ایرانی بلکه دانشجویان دانشگاه‌های برجسته‌ی اروپا و آمریکا نیز قطره‌ای از دریای دانش ایشان را در وجود خود جای دادند.
«حماسه‌سرایی در ایران» از منابع معتبر و با ارزش در شاهنامه‌شناسی و اسطوره‌پژوهی است که نگارنده‌ی آن با قلم شیوا و روان خود به بررسی تاریخ حماسه در ایران، تحقیق در کیفیت تکوین و تدوین روایات ملی و نظم آن‌ها، بحث در بنیاد داستان‌های ملی و معرفی منظومه‌های حماسی و انواع آن پرداخته است. کتاب «تاریخ ادبیات در ایران» برجسته‌ترین اثر دکتر ذبیح‌الله صفا است که مخاطب را با اوضاع و احوال دوره‌های مختلف در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، علمی و دینی نیز آشنا می‌گرداند. آن استاد فرزانه در جلد اول به تاریخ ادبیات در ایران، از اول زمان اسلامی تا دوره سلجوقی؛ در جلد دوم به میانه قرن پنجم تا اوایل قرن هفتم؛ در جلد سوم و در دو بخش به اوایل قرن هفتم تا پایان قرن هشتم؛ در جلد چهارم به پایان قرن هشتم تا اوایل قرن دهم و در جلد پنجم به قرن دهم تا میان قرن دوازدهم پرداخته است. آن استاد فرهیخته در ابتدای کتاب «تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلام» نوشته است: «در تاریخ علوم عقلی هیچگاه بحث در حقیقت و چگونگی یک یا چند علم مراد نیست، بلکه سیر آن علوم و تکاملی که نزد هر یک از علما فن یافته، مورد نظر و مطالعه است. پس خواننده گرامی نباید در این کتاب منتظر آن باشد که فی‌المثل عین مباحث علم فلسفه و طب و ریاضی را بیابد، بلکه اگر هم به ذکر عقاید حکیمی و طبیبی و ریاضی‌دانی مبادرت شود مراد بیان موارد تکاملی است که او در آن علوم بوجود آورده است، و اگر عقاید حکیمی به اختصار آورده شود، مقصود اشاره به موارد اصلی و اساسی و مباحث اوست و کاری به اثبات سخنان او و دفاع از آن نمی‌توان داشت». دانش‌های یونانی در شاهنشاهی ساسانی، گنج سخن، بختیارنامه، تاریخ تحول نظم و نثر پارسی، احوال و برخی از آثار ابوریحان بیرونی و منظومه یادگار زریر از دیگر آثار ارزنده‌ی روان‌شاد استاد ذبیح‌الله صفا می‌باشند.
