منوچهر ستوده
سال و محل تولد: ۱۲۹۲، تهران
وفات: ۱۳۹۵
رشته تخصصی: زبان و ادبیات فارسی
استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی، عضو جامعه ملی جغرافیای آمریکا و عضو انجمن ایران‌شناسی به ریاست ابراهیم پورداوود است.
او لیسانس ادبیات خود را از دانشسرای عالی دریافت کرد. مدتی در یک شرکت راه‌آهن و دوره‌ای کوتاه در مغازه‌ی لوازم‌التحریر مشغول به کار شد اما ادامه دادن این کارها برایش دشوار و آزاردهنده بود چرا که برای کار دیگری پا به جهان هستی گذاشته بود. پس از آن در جایگاه معلم از وزارت فرهنگ سر درآورد. سپس هم‌زمان با تدریس، در دانشگاه تهران به تحصیل در مقطع دکتری اهتمام ورزید و رساله دکتری خود را با عنوان «قلاع اسماعیلیه در رشته کوه‌های البرز» ارائه داد. بعدها به عنوان استاد جغرافیای تاریخی اسلامی وارد دانشکده الهیات و معارف اسلامی شد. مدتی نیز به تدریس سلسله‌های محلی مازندران پرداختند. وی در گفتار و عمل، تنیدگی تاریخ و جغرافیا در یکدیگر را به تصویر کشید. به باور ایشان، پیش از اسلام نسبت به تاریخ و جغرافیا آگاهی وجود داشته است ولی پس از اسلام است که این علوم نظم و ترتیب یافته‌اند و خاطر نشان می‌کند بزرگان علم جغرافیا از دوران اسلامی به بعد به آن‌چه در قدیم بوده است، تکیه می‌کنند. آن استاد نامی، در مثلث ادبیات، تاریخ و جغرافیا در حرکت و کوشش بود و هرگاه هم به سراغ آثار کلاسیک زبان و ادبیات فارسی میرفت، با اتکا بر مکان‌مندی و عنصر جغرافیا به بررسی و مطالعه می‌پرداخت. آن استاد والامقام، به منظور تحقیق و پژوهش مدام از این سو به آن سو میرفت و در گوشه به گوشه‌ی این سرزمین با عشق به جغرافیای تاریخی نفس کشیده بود.
برجسته‌ترین اثر استاد ستوده، «از آستارا تا استرآباد» نام دارد. جلد اول را از آستارا شروع می‌کنند تا به رودخانه سفیدرود برسند. جلد دوم را از کناره‌ی رودخانه سفیدرود شروع کرده و تا کنار رودخانه سرخابی ادامه می‌دهند. جلد سوم از رودخانه سرخابی تا رودخانه چالوس به درازا کشیده می‌شود. جلد چهارم با رودخانه چالوس شروع و با جرگلباد به پایان می‌رسید. جلد پنجم به خاک گرگان تعلق دارد. جلد ششم و هفتم (اسناد و مدارک تاریخی راجع به شمال) پیرامون اسناد و مدارکی است که ایشان در گرگان و در خانواده‌های سادات درازگیسو و سادات مفیدی یافته بودند. جلدهای هشتم تا دهم نیز به اسناد خاندان‌های مختلف است از جمله خاندان امیرلطیفی در گرگان، اختصاص یافته است. منوچهر ستوده از کتاب «فرهنگ گیلکی» می‌گوید: «پایه این کتاب در خود لاهیجان گذاشته شد. زمانی که وارد لاهیجان شدم دیدم وقتی دو نفر با هم حرف می‌زنند من هیچ نمی‌فهمم. این برای من مسئله شده بود. آرام آرام شروع کردم به جمع‌آوری واژه‌ها تا اینکه دیدم یک فرهنگی با هفت هشت هزار لغت جمع‌آوری شد». «عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات» را محمد بن محمود بن احمد طوسی به منظور شناساندن عجایب و غرایب به دیگران بی‌آن‌که به سفر نیاز داشته باشند، به رشته تحریر در آورده است که استاد منوچهر ستوده آن را در فصل‌های «عجایب اجرام سماوی، فرشتگان، قطبین، سیارات و کرات، آفتاب، ماه، خواص کواکب، بروج دوازده‌گانه»، «عجایب پدیده‌هایی که میان آسمان و زمین به وقوع می‌پیوندند و عجایب آتش»، «عجایب زمین»، «عجایب کشورها و اقلیم‌ها، مساجد و کلیساها»، «عجایب درختان، میوه‌ها و علف‌ها»، «عجایب صورت‌ها، اشکال منقوره و منقوشه، طلسم‌ها، مجسمه‌ها، قبور پیامبران و پادشاهان، گنجینه شاهان»، «عجایب شرف انسان و آفرینش وی»، «عجایب موجودات ماوراء‌الطبیعی»، «عجایب پرندگان» و «عجایب جانوران» تصحیح و تدوین کرده است. کتاب «مهمان‌نامه بخارا» نیز کتاب اثر فضل الله بن روزبهان خنجی و ترجمه منوچهر ستوده است. این کتاب در بخارا و هرات نوشته شده و وقایع تاریخی دوران محمدخان شیبانی و بعضی از مباحث فقهی، کلامی و همچنین زندگی اجتماعی مردم ماوراءالنهر و ترکستان را دربرمی‌گیرد. از دیگر آثار ارزنده‌ی آن استاد فرزانه می‌توان به فرهنگ کرمانی، فرهنگ بهدینان، جغرافیای اصفهان، تاریخ گیلان و دیلمستان، فرهنگ نائینی، تاریخ بدخشان، تاریخ بنادر و جزایر خلیج فارس و جغرافیای تاریخی شمیران اشاره کرد.
