آذرتاش آذرنوش
سال و محل تولد: ۱۳۱۶، قم
وفات: مهر ۱۴۰۰
رشته تخصصی: ادبیات عرب
دکتر آذرتاش آذرنوش دارای دکترای ادبیات عرب از دانشگاه فرانسه، استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران، مشاور عالی در بخش ادبیان عرب، عضو شورای عالی علمی، عضو هیأت‌های مشاوران عالی دانشنامه فرهنگ مردم ایران و تاریخ جامعه ایران، مؤلف و ویراستار، در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی است.
در ایران و در عرف خاص چون سخن از آموزش زبان عربی به میان می‌آید، ناخودآگاه نام استاد آذرنوش تداعی می‌شود. این استاد ممتاز رشته‌های ادبیات عرب و پژوهش‌های قرآنی دانشگاه، به عنوان نخستین ایرانی موفق به اخذ درجه دکترا در رشته ادبیات عرب شد.
نگاهی به فهرست آثار استاد دکتر آذرنوش نشان می‌دهد که او از زمان‌های آغازین تحقیق و پژوهش در روزگار جوانی، هدف واحد را در برابر خود قرار داد، شناسایی و شناساندن فرهنگ و تمدن ایران در جامعۀ عربی پیش از اسلام و قرون اولیۀ پس از ظهور اسلام بود. استاد به دنبال بیان تأثیر ایرانیان بر غنای زبان عربی بود. همچنین ایشان قصد داشت نشان دهد که چگونه ایرانیان، با هوشمندی تمام توانستند این زبان را از آن خود کنند. به جرأت می‌توان گفت که دکتر آذرنوش همۀ همت خود را صرف کاوش در آن دورۀ مهم تاریخی کرد تا پیوستگی عناصر هویت ایرانی را نشان دهد.
از مهمترین آثار ایشان می‌توان به کتاب «چالش میان فارسی و عربی» اشاره کرد. یکی از مسائل مهم در تاریخ عمومی ایران پس از اسلام و در تاریخ ادبی ایران، این است که زبان فارسی چطور به‌وجود آمده و توانست در مقابل زبان عربی بایستد و مقاومت کند. دکتر آذرنوش در این کتاب نتیجه می‌گیرد که مردم عامی ایران بودند که زبان فارسی را حفظ کردند نه حکومت‌ها. همچنین کتاب «راه‌های نفوذ فارسی در زبان تازی» از آثار ماندگار این استاد فرهیخته است. بخش اصلی کتاب عبارت است از بررسی آخرین دولت‌هایی که پیش از اسلام، در اطراف عربستان وجود داشته‌اند و نویسنده کوشیده همۀ آثار ایران و تمدن ایرانی را که در تاریخ این دولت به چشم می‌خورد بازنماید. در این کتاب به موضوع فتح یمن به دست ایرانیان، حاکمان ایرانی یمن، و نیز اسلام آوردن ایشان پرداخته و سعی کرده اشتباهات تاریخ‌نویسان را در مورد نام و تعداد حکام ایرانی یمن تصحیح کند.
از سایر آثار دکتر آذرتاش آذرنوش می‌توان به «ترجمه فتوح البلدان بلاذری»، «تاریخ زبان و فرهنگ عربی»، «تاریخ ترجمه از عربی به فارسی»، «ترجمۀ مقدمه بر الشعر و الشعرای ابن قتیبه» و «تاریخ چوگان» اشاره کرد.
از این استاد بنام ادبیات عرب بیش از ۱۷۰ مقاله ارزشمند منتشر شده که هر یک سند افتخار زرینی در تاریخ ادبیات و به ویژه تاریخ ادبیات ایران آنجا که با ادبیات عرب گره می‌خورد، به شمار می‌رود. دکتر آذرنوش در این مدت بیش از ۵۵۰ مقاله نیز ویرایش کرده‌اند و نثر فاخری که ایشان به‌کار برده به قدری آموزنده بوده که نقش بسیار خوب و تأثیرگذاری در موفقیت دایرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی داشته است.
از جوایز متعدد و افتخارات این استاد تمام دانشگاه می‌توان به موفقیت سه اثر از آثارش به دریافت عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد. این سه کتاب عبارت‌اند از: ترجمه «موسیقی الکبیر» اثر فارابی (۱۳۷۵)، «ترجمه اطلس تاریخ اسلام»، اثر حسین مؤنس (۱۳۷۶) و «فرهنگ معاصر عربی فارسی» (۱۳۷۹).
انتخاب به عنوان چهره‌ماندگار ادبیات عرب در اولین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۰ از افتخارات دیگر این بزرگوار به شمار می‌آید.
